Markoviq
Kur krimineli i luftës bëhet qytetar nderi
Në fillim të gushtit gjenerallejtënanti i Ushtrisë së Serbisë, Vladimir Lazareviq, u bë qytetar nderi i komunës së Pantelejit në Nish. Ai u propozua për këtë titull nga kryetarja e komunës së Pantelejit, Natasha Stankoviq, anëtare e Partisë Progresive Serbe, sipas së cilës Lazareviqi “i kushtoi tërë jetën mbrojtjes së ngjyrave të flamurit serb”. Në seancën e Kuvendit, Stankoviqi shpjegoi propozimin në detaje: “Ne i propozuam këshilltarëve gjenerallejtënantin Vladimir Lazareviq për qytetar nderi të komunës sonë sepse ai është një njeri modest, i ndershëm dhe i sinqertë, i cili është jashtëzakonisht besnik ndaj familjes dhe atdheut. Ai është një udhëheqës ushtarak trim dhe i përkushtuar që ndoqi vazhdimisht bindjet e tij tejet profesionale, ushtarake, patriotike dhe njerëzore. Në çdo tundim, ai është i gatshëm të marrë përgjegjësi personale dhe profesionale dhe kështu të mbrojë nderin e kombit dhe shtetit”.
Një njeri vërtet shembullor, një qytetar dhe një oficer, nuk ka asnjë arsye që të mos i jepet titulli i qytetarit të nderit. Kryetarja thjesht harroi të përmend një detaj të vogël nga biografia e Vladimir Lazareviqit, i cili hedh një dritë tjetër mbi këtë moment festiv: qytetari i nderit u dënua nga Gjykata e Hagës me 14 vjet burg për krime kundër njerëzimit, shkelje të ligjeve dhe zakoneve të luftës dhe për akte tjera çnjerëzore. Së bashku me të u dënuan edhe Nebojsha Pavkoviqi, Nikola Shainoviqi, Dragolub Ojdaniqi dhe Sreten Lukiqi, të gjithë për krime të kryera në Kosovë. Gjatë luftës në vitin 1999, Lazareviqi ishte kreu i Korpusit të Prishtinës, ndërsa se si ai në fakt “ndoqi besimet e tij tejet profesionale, ushtarake, patriotike dhe njerëzore” në praktikë mund të shihet nga vendimi i gjykatës, të cilin, për çudi, asnjë nga propozuesit nuk e përmendi.
Flamuri i kuq i përgjakur
Dhe aty (në vendim të gjykatës) ata kanë mundur të shihnin se çfarë fshihej pas fjalëve të tyre hipokrite: “Dëshmitë tregojnë se Lazareviqi ka marrë pjesë në mënyrë të konsiderueshme në planifikimin dhe ekzekutimin e operacioneve të përbashkëta të UJ-së dhe MPB-së të kryera nga marsi deri në qershor 1999 në Kosovë, mes tjerash edhe në vende Dhoma Gjyqësore zbuloi se janë kryer krime kundër tyre. Ai vazhdoi ta bënte këtë, pavarësisht se e dinte se këto krime ishin kryer”. Në Paragrafin 1658 të Aktgjykimit, thuhet: “Lazareviqi sfidon konstatimin e Dhomës Gjyqësore që, pavarësisht marrjes së informacionit mbi krimet si vrasjet, përdhunimet, grabitjet dhe vjedhjet, të supozuara të kryera nga MPB-ja në maj 1999 në fushën e përgjegjësisë të Brigadës së motorizuar 37 të UJ-së, Lazareviqi vazhdoi të miratonte operacione të përbashkëta të UJ-së dhe MPB-së, siç ishte sulmi në fshatin Dubravë më 25 maj 1999, i cili përfshinte shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve të Kosovës”.
Vrasja, përdhunimi, plaçkitja, grabitja dhe dëbimi i civilëve shqiptarë – këto janë mjetet që Lazareviqi përdori, duke ndjekur bindjet e tij, duke mbrojtur ngjyrat e flamurit serb. Midis të cilave, spikat e kuqja e gjakut. Sipas Qendrës për të Drejtën Humanitare, 6,900 civilë shqiptarë u vranë nga ushtarët dhe policia serbe nga 20 marsi deri më 14 qershor 1999. Sot, përparimtarët e Nishit na paraqesin këtë çnderim kriminal si mbrojtje të nderit të kombit dhe shtetit. Prapa gjithë këtyre fjalëve të bukura e të mira për modestinë, ndershmërinë, nderin, besnikërinë ndaj atdheut, qëndron një realitet i tmerrshëm: djegia e shtëpive të grabitura, vajza dhe gra të dhunuara, fëmijë të vrarë, frigoriferë të mbushur me kufoma, varre masive të shpërndara në të gjithë Serbinë dhe mbi 800,000 njerëz të dëbuar. Me të drejtë, Lazareviqi e meritonte titullin e një qytetari nderi, punoi shumë.
Çfarë bëre në luftë, patriot?
Para Tribunalit të Hagës, Lazareviqi u mbrojt me argumentin më të aftë të marrë nga nazistët e Nurembergut dhe gjyqet e tjera – unë thjesht po zbatoja urdhrat. Në aktgjykim, ajo mbrojtje jokoherente dhe e ngathët kundërshtohet qartë. Paragrafi 1659 thotë: “Prokuroria gjithashtu argumenton se argumenti i Lazareviqit se veprimet e tij nuk ishin vullnetare sepse ai thjesht zbatoi urdhra, nuk ka bazë dhe se, në çdo rast, një mbrojtje e bazuar në urdhrat e eprorëve nuk është e zbatueshme para Tribunalit”. Paragrafi 1661 i vendimit është edhe më specifik: “Fakti që një komandë më e lartë ushtarake urdhëroi Lazareviqin të planifikonte operacionet e Korpusit të Prishtinës nuk përjashton, në vetvete, përgjegjësinë e tij për të ndihmuar dhe përkrahur krimet e dëbimit dhe transferimit me forcë të kryera gjatë atyre operacioneve. Prandaj, argumenti i tij se ai zbatoi urdhrat dhe se veprimet e tij nuk ishin vullnetare, nuk është i përshtatshëm, dhe ai nuk arriti të vërtetonte se Dhoma Gjyqësore bëri ndonjë gabim”.
Kur dashamirët tanë të masakrave lavdërojnë kriminelët e luftës, ata gjithmonë flasin vetëm për mbrojtjen e guximshme të atdheut, për patriotizmin, për mbrojtjen e nderit, për mënyrën sesi i shërbyen besnikërisht shtetit, por ata kurrë nuk thonë se si dukej ajo në të vërtetë, kurrë nuk hyjnë në përshkrimin e detajeve, e as që japin ndonjë shembull nga jeta dhe puna e personaliteteve shembullore në fjalë. Kjo është arsyeja pse fjalët e tyre mbeten një abstraksion i zhveshur i privuar nga përmbajtja reale. Kjo nuk është e rastësishme, sepse për t'u udhëzuar në detaje të veçanta të veprave të heroit, duhet t'i hedhësh një sy shkrimeve të Tribunalit të Hagës, por këto lexime janë në listën tonë jozyrtare të letërsisë së ndaluar. Nëse ata deklarojnë se çfarë bënë me të vërtetë patriotët gjatë luftës, të gjitha historitë për heroizmin dhe patriotizmin do të shkriheshin sa hap e mbyll sytë.
Ju sjellim vetëm një shembull të heroizmit në lidhje me laureatin aktual të Nishit: “Forcat e UJ-së dhe MPB-së rrethuan fshatin Krushë e Vogël më 25 mars 1999, pas së cilës MPB-ja hyri në fshat, plaçkiti dhe u vuri zjarrin shtëpive me ndihmën e disa vendasve serbë. Fshatarët shqiptarë të Kosovës u fshehën në pyll dhe më vonë u kapën, ndërsa gratë dhe fëmijët u urdhëruan të shkonin në Shqipëri. Më shumë se 110 burra u privuan nga gjërat e vlefshme dhe dokumentet personale, u abuzuan dhe më pas u burgosën në një hambar, dhe ndaj tyre u hap zjarr nga pjesëtarët lokalë të policisë, pas së cilës hambari u dogj. Vetëm tetë prej tyre mbijetuan”. Nëse djegia e njerëzve është një akt patriotik, atëherë nuk kishte patriotë më të mëdhenj në botë sesa nazistët. Është e njëjta shkollë.
Rehabilitimi në nivelin më të lartë shtetëror
Shpallja e Vladimir Lazareviqit si qytetar nderi i komunës së Pantelejit është kurora e rehabilitimit të këtij krimineli të luftës dhe rehabilitimi i tij filloi shumë më herët, edhe para se të shkonte në gjyq në Hagë. Vojislav Koshtunica së pari e promovoi atë dhe e emëroi shef të sektorit ushtarak të Ushtrisë Jugosllave në prill 2002. Tre vjet më vonë, gjatë rrugës për në Scheveningen, ai u prit në auditorium nga Patriarku Pavleme falënderimin se si “në historinë tonë kemi shembuj oficerësh të nderuar që përfaqësuan me guxim interesat e popullit dhe mbrojtën të vërtetën”, dhe se “Kisha Ortodokse Serbe vlerëson shumë vendimin e gjeneral Lazareviqit për të ndjekur këtë rrugë të vështirë në interes të atdheut”. Është për të ardhur keq që askush në Nish nuk i mbante mend këto fjalë të patriarkut të ndjerë, ato mund të kishin shërbyer si një shpjegim ideal për propozimin për të marrë statusin e një qytetari nderi.
Lazareviqi u lirua nga burgu në 2015, pasi kreu dy të tretat e dënimit të tij. Një pritje zyrtare u organizua në Nish në nivelin më të lartë shtetëror, një aeroplan u dërgua për të dhe anëtarë të shumtë të Qeverisë e mirëpritën: ministri i Drejtësisë Nikola Selakoviq, ministri i Punës Bratislav Gashiq dhe ministri i Mbrojtjes Aleksandar Vulin. Të pranishëm ishin edhe përfaqësues të Kishës Ortodokse Serbe, Ushtrisë Serbe dhe qeverisë lokale të Nishit. Vulini pastaj mori përsipër punën për rehabilitimin e kriminelit të luftës. Ai e ftoi Lazareviqin të jepte leksione për kadetët e Akademisë Ushtarake, bashkërisht ndoqën tubime të ndryshme shtetërore, e falënderoi Lazareviqin dhe të gjithë oficerët e rangut të lartë serb, veçanërisht ata të dënuar për krime lufte. Vulini u ndihmua herë pas here nga Selakoviqi, i cili e shpalli Lazareviqin model për brezat e ardhshëm, shembullin më të ndritur për brezat e rinj “që do të thotë të luftosh për atdheun tënd deri në fund dhe në çdo vend dhe në çdo moment”.
Dy vjet më parë, Lazareviqi ishte në krye të Regjimentit të Pavdekshëm në Nish, me rastin e shënimit të Ditës së Fitores mbi Fashizmin, e cila është një kategori e vështirë e cinizmit dhe një tallje e të gjitha viktimave të fashizmit, si dhe ndaj të gjithë antifashistëve të vërtetë. Si pjesë e aktiviteteve botuese të Ministrisë së Mbrojtjes, filloi botimi special i “Luftëtarit”, i rezervuar për falsifikimin e historisë së fundit. Libri “Trupat e Prishtinës 1998-1999 – Dëshmitë e Komandantëve të Luftës” u botua atje, i përbërë nga kujtimi i komandantit Vladimir Lazareviq dhe komandantit të formacioneve më të vogla ushtarake. Autoritetet punuan tërësisht në rehabilitimin e Lazareviqit dhe shokëve të tij, duke rehabilituar kështu të gjithë projektin kriminal dhe ideologjinë që e krijoi atë.
Madhërimi i kriminelëve të luftës, politika zyrtare e Serbisë
Raportuesi i Parlamentit Evropian për Serbinë, Vladimir Bilçik, reagoi ndaj vlerësimit të bërë në Nish ndaj gjeneralit, duke kujtuar se raporti i tij i fundit mbi përparimin e Serbisë drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian bën thirrje për njohjen dhe zbatimin e vendimeve të krimeve të luftës, sikurse edhe në dhënien fund madhërimit të kriminelëve të luftës. Bilçik i tha edhe disa fraza të tjera protokollare të zakonshme në raste të tilla, të tilla se si Parlamenti Evropian inkurajon Serbinë të vazhdojë përpjekjet që synojnë pajtimin dhe forcimin e marrëdhënieve të mira fqinjësore, përfshirë çështjet që lidhen me pajtimin, dhe u bëri thirrje zyrtarëve qeveritarë “të cilët janë të përkushtuar në rrugën evropiane të Serbisë, që të punojnë për pajtimin, drejtësinë dhe trajtimin e tragjedive të së kaluarës”.
Përfaqësuesit e autoriteteve të përkushtuar në rrugën evropiane janë personazhe nga një përrallë, autoritetet përparimtare ngadalë heqin dorë nga Bashkimi Evropian, kjo është arsyeja pse ata nuk po i zbatojnë reformat ose nuk hapin kapituj të rinj. Realisht, është pragmatizëm i pastër: një shtet i sunduar nga ligji nuk do të ishte një shtet i sunduar nga Aleksandar Vuçiqi ose ndonjë autokrat tjetër. Rehabilitimi dhe madhërimi i kriminelëve të luftës ka qenë prej kohësh politika zyrtare e Serbisë, e cila është futje e gishtit në sy të fqinjëve që kanë vuajtur nga agresioni serb.
Të gjitha thirrjet për pajtim dhe ballafaqim me të kaluarën janë të kota, sepse Vuçiqi, pas një flirti të dështuar me evropianizmin, u kthye në mjediset e fabrikës së politikës radikale. Falsifikimi i së kaluarës së luftës dhe madhërimi i kriminelëve janë përmbajtja goditëse e të gjitha mediave që janë nën kontrollin e progresistit, dhje në këtë punë të paturpshme janë shfrytëzuar edhe burime të tjera të shoqërisë serbe, kryesisht akademike dhe intelektuale.
“Toka e shenjtë serbe” pa shqiptarë
Shpallja e Vladimir Lazareviqit si qytetar nderi nuk është një incident, por një akt tjetër i një politike të qëndrueshme shtetërore. Ai nuk e mori këtë njohje sepse është oficer i rregullt, por pikërisht sepse është një kriminel lufte i dënuar. Nëse Lazareviqi do të kishte qenë një oficer i zakonshëm që e kishte kryer punën e tij me ndershmëri, nëse nuk do të kishte qenë fajtor për ndonjë krim, nëse nuk do të ishte dënuar në Hagë – ai kurrë nuk do të merrte nderimet e forta për të cilat shteti i Serbisë po përgatitej prej vitesh. Ashtu si Ratko Mlladiqi dhe Radovan Karaxhiqi që janë heronj për propagandën zyrtare sepse ata organizuan spastrim etnik, kampe përqendrimi, vrasje masive, rrethime dhe gjenocid, dhe jo e kundërta.
Vulini, Selakoviqi, Gashiqi, Vuçiqi, Daçiqi dhe qindra e mijëra penda të ngjashme nacionaliste me të vërtetë mendojnë atë që thonë. Ata me të vërtetë i konsiderojnë gjeneralët si Lazareviqi si modele për t’u ndjekur, dhe mizoritë e tyre si heroizëm, sepse në sistemin e tyre të vlerave, vrasja dhe dëbimi i shqiptarëve nga Kosova është diçka pozitive. Narracioni nacionalist i kthimit të Kosovës së rrëmbyer nënkupton gjithmonë që “toka e shenjtë serbe” të pastrohet nga joserbët. Bisha e Serbisë së Madhe thjesht nuk do të bëhet kurrë një qengj i lezetshëm, nuk është e kësaj natyre. Dhe këtu nuk ka shpëtim, nuk do të ndryshojë kurrë. Për këtë arsye, Serbinë mund ta ndihmojë vetëm ndonjë ligj i Inzkos që ndalon mohimin e gjenocidit dhe madhërimin e kriminelëve të luftës. Fatkeqësisht, askush nuk mund të imponojë një ligj të tillë, dhe forcat e brendshme që janë vërtet të përkushtuara për t’u shkëputur nga e kaluara kriminale dhe me ballafaqimin e sinqertë me të – do të jenë në margjina të kësaj shoqërie barbare për një kohë të gjatë. /Zëri
Tomislav Markoviqi është gazetar dhe shkrimtar nga Beogradi. Një nga themeluesit dhe redaktor i shtojcës kulturo-propaganduese “Beton” dhe zëvendëskryeredaktor i portalit të revistës XXZ.
Shkrimi është botuar fillimisht në “AlJazeera Balkans” dhe është përkthyer nga Zeri.info.
Sqarim: Të gjitha opinionet në këtë rubrikë reflektojnë qëndrimet e autorit/autorëve e jo domosdoshmërisht të NGB “Zëri” SHPK
