Etika e sjelljes në varrim, çfarë nuk duhet bërë dhe si të tregoni dhembshuri pa e lënduar familjen e të ndjerit

Këshilla të ekspertëve për sjelljen në momente zie – si të ruani dinjitetin, respektin dhe ndjeshmërinëKëshilla të ekspertëve për sjelljen në momente zie – si të ruani dinjitetin, respektin dhe ndjeshmërinë

Edhe pse mirësjellja dhe dhembshuria duhet të jenë të mjaftueshme për t’u sjellë me dinjitet në varrime, shumë njerëz – shpesh pa vetëdije – bëjnë gabime të mëdha në këto momente të ndjeshme.

Etika e sjelljes në varrim (bontoni) nuk ka të bëjë me formalitete, por me respektin ndaj të ndjerit dhe familjes që është në zi.

Gabimet më të zakonshme në varrim:

Mos thoni “E di si ndihesh”

Kjo është, sipas Abbott-it, gabimi më i madh që njerëzit e bëjnë me qëllim të mirë. “Me këto fjalë, pa dashje, e zvogëloni dhimbjen e tjetrit. Askush nuk mund ta ndiejë saktësisht atë që ndien dikush që sapo ka humbur një njeri të dashur. Thjesht dëgjoni dhe tregoni prani”, shpjegon ai.

Mos u tregoni të ngulitur me këshilla apo përpjekje për ta “qetësuar” me fjalë; shpesh heshtja dhe prania e qetë vlejnë më shumë.

Të ndërpritet heshtja me të qeshura ose biseda të zhurmshme

Varrimi kërkon qetësi dhe përmbajtje. Edhe nëse e qeshura vjen si reagim ndaj stresit ose tensionit, në publik ajo perceptohet si mungesë respekti.

Të bëhen fotografi ose “selfie”

Fotografimi i ceremonisë, luleve apo pjesëmarrësve, dhe sidomos publikimi i tyre në rrjete sociale, është shenjë e thellë mosrespekti. Ky është moment për reflektim, jo për dokumentim.

Të flitet për humbjet personale

Varrimi nuk është vendi për të treguar historitë e tua apo për të krahasuar dhimbje.

“Nëse dikush ju pyet si e keni përballuar ju një humbje të ngjashme, përgjigjuni me sinqeritet, por pa imponim”, këshillon Abbott.

Nëse personi ndien se përvoja juaj mund ta ndihmojë, ai vetë do ta kërkojë. Më e rëndësishme është të dëgjosh me kujdes, jo të japësh receta emocionale.

Të shkohet pa njoftim ose në mënyrë të papërshtatshme

Nëse familja ka kërkuar ceremoni private, ajo dëshirë duhet respektuar plotësisht. Në rastet e tjera, pjesëmarrja është e lejueshme, por gjithmonë me sjellje të qetë dhe diskrete.

Të qëndrosh në rreshtat e parë nëse nuk je familjar

Dy-tre rreshtat e parë janë për familjen e ngushtë. Respekto hierarkinë natyrale të afërsisë me të ndjerin.

Të vonohesh

Është më mirë të mos shkosh fare sesa të mbërrish gjatë fjalimit apo ritualit. Arri të paktën 15 minuta përpara. Nëse merr fëmijë me vete, shpjegoju rëndësinë e momentit dhe sigurohu që të mos ketë sjellje të papërshtatshme.

Çfarë duhet bërë me dinjitet dhe ndjeshmëri

Respekto traditat dhe besimet fetare

Nëse merr pjesë në varrim të dikujt me fe ose zakon të ndryshëm, informohu paraprakisht. Respektimi i riteve të tjetrit është shenjë qytetarie dhe empatie.

Lajmërohu familjes edhe pas varrimit

Të afërmit shpesh ndiejnë më shumë boshllëkun pas ceremonisë. Një mesazh i thjeshtë ngushëllimi pas disa ditësh ose javësh ka vlerë të madhe emocionale.

Ofrimi i ndihmës praktike – si ushqimi

Në ditët e zisë, familjarët shpesh nuk kanë as kohë, as forcë për t’u marrë me detyrimet e përditshme. Një gjest i thjeshtë, si dërgimi i ushqimit, është shprehje e kujdesit dhe dashurisë njerëzore.

Fik telefonin

Një tingull telefoni gjatë lutjes ose ceremonisë është mungesë totale respekti. Fikeni plotësisht pajisjen para fillimit.

Dërgo lule ose mesazh ngushëllimi

Nëse nuk mund të jesh i pranishëm, lulet me një shënim ngushëllimi janë mënyrë e ndershme për të treguar respektin.

Veshja e përshtatshme

Zgjidh ngjyra të errëta dhe veshje të thjeshta. Varrimi nuk është vend për shfaqje, as për eksperimente me modën.

Shpreh ngushëllimin me fjalë të thjeshta

Fjalët më të sakta janë shpesh më të thjeshtat: “Ju lutem, pranoni ngushëllimet e mia të sinqerta”, “Më vjen keq për humbjen tuaj”. Nuk ka nevojë për fjalime të gjata, ngrohtësia dhe sinqeriteti janë të mjaftueshme.

Kur fjala më e mirë është heshtja

Dhembshuria nuk kërkon domosdoshmërisht fjalë. Prania, dëgjimi dhe qetësia janë shpesh mënyra më e ndjeshme për të treguar solidaritet. Një shikim i sinqertë, një përqafim i qetë ose një prekje në shpatull mund të vlejnë më shumë se çdo fjalë. Por gjithmonë respektoni kufijtë emocionalë të personit në zi – nëse nuk dëshiron kontakt, mos insistoni.

Mos i shtypni emocionet

Sipas Abbott-it, të qash është pjesë e shërimit. “Lotët e pastrojnë shpirtin. Mos u përpiqni t’i frenoni; shfaqja e emocioneve është e natyrshme dhe shëruese”, thotë ai.

Varrimet janë momente katarzike, ndihmojnë në nisjen e procesit të shërimit dhe krijojnë hapësirë për çlirim emocional. Nuk është turp të qash; është mënyra më e ndershme për të përballuar dhimbjen.

Dhembshuria është më e vlefshme se çdo formalitet

Mirësjellja në varrim nuk është rregull ceremonial, por art i dhembshurisë së heshtur. Të jesh pranë dikujt që vuan nuk do të thotë të flasësh shumë, por të dish kur të heshtësh, kur të dëgjosh dhe kur të përqafosh.

Çdo gjest i vogël – një prani e qetë, një fjalë e thjeshtë apo një dorë mbi sup, është mënyrë për të thënë: “Jam këtu për ty”.