Ndikimi i traumave të fëmijërisë te të rriturit

Ndërkohë që jo të gjithë fëmijët që kanë përjetuar një përvojë traumatike e zhvillojnë domosdo këtë çrregullim, shumë do ta bëjnë këtë dhe rikuperimi është sfidues edhe për ata që kërkojnë trajtim.

Nëse diçka e tmerrshme ju ka ndodhur në fëmijëri, ka katër mënyra se si mund t’ju ndryshojë. Trauma e fëmijërisë është më e zakonshme sesa shumë prej nesh e kuptojnë. Sipas Rrjetit Kombëtar të SHBA për Stresin Traumatik të Fëmijëve, 78 për qind e fëmijëve raportuan më shumë se një përvojë traume para moshës pesëvjeçare.

Njëzet për qind e fëmijëve nën moshën 6-vjeç u trajtuan për përvoja traumatike, duke përfshirë abuzimin seksual, neglizhencën, ekspozimin ndaj dhunës në familje ose humbjen traumatike.

Sa të zakonshme janë përvojat traumatike të fëmijërisë?

Të rriturit që vuajnë nga trauma zhvillimore mund të zhvillojnë çrregullim kompleks të stresit post-traumatik ose ‘cPTSP’, i cili karakterizohet nga vështirësi në rregullimin emocional, ndërgjegjen dhe kujtesën, vetë perceptimin, perceptimet e shtrembëruara të autorëve, vështirësitë në marrëdhëniet me njerëzit e tjerë dhe efektet negative në kuptimi i jetës..

Edhe pse jo të gjithë fëmijët që kanë përjetuar abuzim e zhvillojnë këtë çrregullim, shumë do ta bëjnë këtë dhe rikuperimi është sfidues edhe për ata që kërkojnë trajtim.

Si ndikon trauma në formimin e identitetit?

Kur shikojmë se si trauma e fëmijërisë prek një person më vonë në jetë – formimi i identitetit është një pjesë e rëndësishme e zhvillimit normal dhe ndodh gjatë gjithë jetës – që nga lindja, përmes fëmijërisë dhe adoleshencës, deri në moshën madhore dhe pleqërie.

Identiteti, duke përfshirë ndjenjën e mirëqenies së dikujt, integrimin e emocioneve dhe intelektit, ndërgjegjësimin bazë të gjendjes emocionale, ndjenjën e sigurisë dhe koherencës si individ, madje edhe përvojën bazë se kush është në të vërtetë – dëmtohet nga trauma sepse mbijetesa ka përparësi mbi zhvillimi normal personal dhe përdor burime që normalisht ofrohen për zhvillim normal.

Trauma e hershme ndryshon rrugën e zhvillimit të trurit, sepse një mjedis i shënuar nga frika dhe neglizhenca, për shembull, shkakton rregullime të ndryshme të asambleve të trurit sesa një mjedis sigurie, mbrojtjeje dhe dashurie. Sa më shpejt të jetë dhimbja, aq më i thellë është efekti. Detyra e zhvillimit të identitetit në moshë madhore, e cila është mjaft sfiduese si për ata me një edukim të sigurt dhe normal, është veçanërisht e vështirë për ata që luftojnë me pasojat e traumës zhvillimore.

Për shkak të vonesave zhvillimore dhe pasojave traumatike të rritjes, të cilat shpesh përfshijnë abuzimin e substancave, çrregullimet e të ngrënit, depresionin, rritjen e rrezikut për shumë probleme shëndetësore, problemet e sjelljes dhe vështirësitë në marrëdhëniet personale dhe zhvillimin profesional, zhvillimi i identitetit ngec.

Njerëzit që përjetojnë një fëmijëri shumë të dhimbshme shpesh nuk mund të kujtojnë shumë nga edukimi i tyre. Ata shpesh nuk kanë një histori të qartë për veten e tyre si fëmijë, për adoleshencën, moshën e hershme të rritur dhe ndonjëherë për një periudhë të mëvonshme të jetës. Ky kuptim autobiografik mund të mungojë, të jetë i pazhvilluar, i rremë ose i thjeshtuar tepër. Shumë njerëz ndihen sikur dikush ua ka vjedhur fëmijërinë – dhe pa një ‘themeli’ të tillë (duke u rritur) – identiteti i një të rrituri është i kërcënuar.

Ata mund të përfundojnë lehtësisht pranë njerëzve të padisponueshëm emocionalisht, të dhunshëm ose narcisist, ose mund të përpiqen, për shembull, të shpëtojnë dhe të rregullojnë njerëzit me të cilët po takohen. Ata me vetëdije duan të gjejnë dikë që u jep atyre atë që ata intelektualisht e dinë se kanë nevojë dhe duan, por ndikimet e pavetëdijshme i çojnë në shtigje të padëshiruara të njohura.

Përndryshe, njerëzit me përvoja negative që përfshijnë marrëdhëniet intime mund të zgjedhin të shmangin intimitetin dhe të izolohen. Sidomos kur trauma e fëmijërisë ka qenë një komponent përcaktues i marrëdhënieve kryesore – prindërit, vëllezërit e motrat dhe njerëzit e tjerë të rëndësishëm – çdo kujtim i atyre përvojave mund të çojë në emocione të dhimbshme dhe një arratisje nga vetja. Në raste ekstreme, mund të çojë në vetë shkatërrim.

Lidhja me veten, si me të tjerët, është një kujtesë e fuqishme e traumave të mëparshme, duke aktivizuar kujtime dhe emocione që shpesh janë shumë të vështira për t’u mbajtur. Vetëkujdesi është i ndërprerë. Një individ mund të mos jetë në gjendje të mendojë fare vetë dhe do të largohet nga çdo nxitje për ta bërë këtë. Një person shpesh e karakterizon veten si të neveritshëm dhe thelbësisht të keq, gjë që pasqyron një identitet të ngurtë traumatik.

Ata, për shembull, janë në gjendje të ndiejnë vetëm emocione të paqarta si zhgënjimi ose mërzia, ose mund të bllokojnë pakënaqësinë derisa zemërimi të shpërthejë.

Ata mund të adoptojnë një identitet tepër intelektual, duke u sjellë në mënyrë të vrazhdë ose të ngathët me të tjerët. Kjo çon në vështirësi në marrëdhëniet personale, pasi emocionet janë të nevojshme për intimitet dhe formësimin e zgjedhjeve të karrierës dhe shpesh kufizojnë përparimin. Riintegrimi i emocioneve, edhe pse shpërblyes dhe i nevojshëm për rritje, mund të jetë shumë sfidues, plot frikë dhe përvoja të vështira. Zhvillimi i dhembshurisë dhe vetë durimit mund të jetë i vështirë, por i dobishëm.