25 vjet nga çlirimi: Fotografi skocez sjell në Kosovë ekspozitën me fotografi të pasluftës në Kosovë

Puna e një fotografi me bazë në Highlands në Skoci, i cili kapi historinë në krijim, ndërkohë që ishte i përfshirë me forcat paqeruajtëse në Kosovë, ka vendosur të hapë një ekspozitë të nivelit të lartë.

Ekspozita e Nick Sidle “KFOR-i dhe Kosova +25” do të shihet gjithashtu në vendin më prestigjioz të artit në Highlands më vonë gjatë vitit.

Hapja e ekspozitës do të bëhet në Muzeun Kombëtar të Kosovës të martën (11 qershor) dhe pritet të hapet nga kryeministri i vendit, Albin Kurti, raporton “ross-shirejournal.co.uk”.

Ekspozita është e përqendruar në një fotodokumentar unik me qasje speciale në “Heartstone” (“Heartstone” është një organizatë jofitimprurëse me bazë në Highland e cila prodhon histori përmes artit, letërsisë, shfaqjeve, ngjarjeve dhe më shumë), prodhuar në Kosovë në vitin 2000-1 nga fotoreporteri me bazë në Kiltarlity, kur ai ishte i përfshirë me disa regjimente të Mbretërisë së Bashkuar që ishin pjesë e ndërhyrjes së KFOR-it.

Paraqitja e parë në Londër e ekspozitës u zhvillua në Kullën e Londrës në janar. Suksesi i saj çoi në ftesën për të organizuar ekspozitën e plotë në Muzeun Kombëtar të Kosovës në qershor në kohën e përvjetorit.

Ekspozita do të hapet nga Lordi George Robertson, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s në kohën e fotodokumentarit.

Sitakumari, drejtore e Heartstone me bazë në Dingwall, e cila organizoi aksesin origjinal, do të jetë e pranishme personalisht në ngjarje dhe do të flasë për sfondin e historisë, si u mblodh dhe rolin e saj në atë kohë dhe sot.

Sidle do të bashkohet online për ngjarjen për të shënuar një periudhë të historisë që ndikoi në kaq shumë jetë në MB dhe tetë vendet e tjera që ishin pjesë e KFOR-it.

Në vitin 1999, KFOR-i, forca paqeruajtëse ndërkombëtare e udhëhequr nga NATO, hyri në Kosovë pas Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. 2024 shënon 25 vjetorin e asaj vendosjeje. Rezoluta e parë e Këshillit të Sigurimit të OKB-së lidhur me Kosovën u miratua më 31 mars 1998 dhe e dyta më 23 shtator 1998. Kjo u pasua nga një sërë rezolutash që kulmuan me Rezolutën 1244 një vit më vonë.

Sidle ishte bashkangjitur në KFOR në fazat e hershme të operacionit. Ai ishte i përfshirë me disa njësi dhe prodhoi një incizim unik të punës së paqeruajtësve duke shfaqur trupa nga nëntë vende të ndryshme duke përfshirë nëntëmbëdhjetë regjimente ose njësi individuale nga Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara, dy kontribuuesit më të mëdhenj në KFOR.

Fotostoria ka kapur jo vetëm punën e ushtarëve, por ka nxjerrë në pah edhe botën e Kosovës në atë kohë nga një këndvështrim njerëzor, për t’i mundësuar audiencës përtej vendit të empatizojnë dhe të kuptojnë një botë në të cilën intoleranca dhe urrejtja ishin ngritur në nivele të reja dhe pse kishte nevojë për ndërhyrje paqeruajtëse për të mbrojtur jetët dhe shtëpitë dhe për të ndihmuar në rindërtimin e jetës së zakonshme në ato rrethana të jashtëzakonshme.

Ekspozita e KFOR-it dhe Kosovës në vitin 2002 u prezantua në mbarë Mbretërinë e Bashkuar, në Parlamentin Evropian të Brukselit dhe në selinë e NATO-s. Ajo u shndërrua gjithashtu në një format për përdorim nga shkollat ëdhe kolegjet në mbarë Mbretërinë e Bashkuar për të gjeneruar diskutime mbi çështjet e ngritura.

Lordi Robertson tha: “Kjo ekspozitë nxjerr në pah një periudhë të jashtëzakonshme në historinë më të re evropiane. Forcat e armatosura që çliruan Kosovën dhe njerëzit që çliruan kujtohen tani në një fotodokumentar historik me interes të vërtetë njerëzor. Është një mësim i ilustruar për kohën tonë.”

Gjenerali Sir Nicholas Carter tha: “Kjo ekspozitë është në kohën e duhur duke pasur parasysh turbulencat e ngjarjeve aktuale globale – sepse na kujton se është e mundur që komuniteti ndërkombëtar të bashkohet për të ndihmuar një vend të përçarë nga tensionet etnike”.

Sipas “Heartstone”, 25 vjet më vonë, “kjo histori nuk ka mbaruar” dhe është “një dokumentar i një periudhe historie që nuk duhet harruar, por gjithashtu mban shumë mësime për kohën tonë në një botë ku shumë jetojnë me konflikt/armiqësi, rrethana që po ndikojnë te të gjithë ne”.

KFOR-i është ende aktiv në Kosovë. Sitakumari tha: “Fotostoria, dhe diskutimi në të cilin ajo çon, e çon audiencën e saj, përmes një mediumi vizual, jopolitik, kulturor, në një botë ku ata mund të empatizohen me ata me prejardhje të ndryshme, të kuptojnë të përbashkëtat e përvojës njerëzore, pse paragjykimi/jotoleranca duhet të trajtohet në fazat më të hershme dhe veçanërisht në kohë vështirësish, nevoja për forca paqeruajtëse dhe të kuptohet më qartë përvoja e refugjatëve dhe ajo e popujve të zhvendosur”.

“Megjithatë, kjo është një histori pozitive – ka të bëjë me qëndrueshmërinë dhe shpresën njerëzore në rrethana të jashtëzakonshme dhe rëndësinë e njerëzve dhe kombeve që bashkëpunojnë së bashku për të arritur rezultate pozitive”.

Kjo ekspozitë është duke u restauruar dhe ripunuar nga origjinalet e filmit për t’u prezantuar në formën e saj të plotë në qershor 2024 në Kosovë në kohën e përvjetorit dhe pas atij prezantimi, një ekspozitë e mëtejshme do të organizohet në Përkujtimin e Arboretumit Përkujtimor Kombëtar të Kosovës më 23 qershor.

Zhvillimi i kësaj ekspozite të re u shënua me një prezantim të veçantë në Parlamentin Skocez më 19 shtator 2023 me ministrin Angus Robertson në rolin e tij si Sekretar i Kabinetit për Kushtetutën, Çështjet e Jashtme dhe Kulturën.

Ekspozita tani përfshin intervista me veteranë të disa regjimenteve, të cilët ishin në Kosovë në kohën e fotodokumentarit dhe prezentë në imazhe, të cilët janë gjurmuar me qëllim të shtimit të historive të tyre, tani 25 vjet më vonë, në ekspozitën e re. Disa nga këta veteranë do të jenë në eventin online më 11 qershor.

Kjo ekspozitë ofron një mekanizëm për të mbajtur gjallë kujtimet dhe përvojat e fuqishme dhe për t’i përdorur ato për të frymëzuar dhe informuar brezin e ardhshëm.

Ekspozita do të shkojë në Eden Court në Inverness, Skoci në shtator, ndërsa më pas do të kalojë si prezantim në Shtëpitë e Parlamentit në vjeshtë. /Klankosova.tv