Ndahet nga jeta në moshën 100-vjeçare Jimmy Carter, presidenti më jetëgjatë i SHBA-së

Jimmy Carter, presidenti i 39-të i SHBA-së, një ndërmjetës i paqes në Lindjen e Mesme në kohën e tij dhe një avokat i palodhur për shëndetin global dhe të drejtat e njeriut, ka vdekur në moshën 100 vjeçare.

Një demokrat nga Georgia, Carter ishte presidenti më jetëgjatë në historinë e SHBA-së.

Ai shërbeu vetëm një mandat në Shtëpinë e Bardhë dhe u mposht rëndë nga Ronald Reagan në 1981.

Por Carter i kaloi dekadat më pas duke u fokusuar në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe të drejtat e njeriut, përpjekje që i dhanë atij çmimin Nobel për paqe në 2002.

Bëhet e ditur se Carter kohët e fundit kishte qëndruar shumë në spital, ndërsa familja e tij tha se ai kishte zgjedhur të “kalonte kohën e mbetur në shtëpi”, me të dashurit.

Vendimi kishte “mbështetjen e plotë të familjes së tij dhe ekipit mjekësor”.

Gruaja e Carter, Rosalynn Carter, vdiq nëntorin e kaluar. Ish-zonja e parë ishte 96 vjeç.

Carter mori detyrën në 1977, shkruan the Guardian, përcjell Telegrafi.

Megjithatë, shpresat për presidencën e tij u shuan nga krizat ekonomike dhe të politikës së jashtme, duke filluar me papunësinë e lartë dhe inflacionin dyshifror, kriza e pengjeve në Iran dhe pushtimi sovjetik i Afganistanit.

Një krizë e vazhdueshme energjetike bëri që çmimi i naftës të trefishohej nga viti 1978 në 1980.

Beteja të tilla ia vështirësuan punën.

Në 1977, Carter përfundoi një traktat që i kishte shpëtuar paraardhësve të tij për të kthyer kontrollin e kanalit të Panamasë në vendin pritës.

Në Camp David në vitin 1978, Carter mblodhi së bashku kryeministrin izraelit, Menachem Begin, dhe presidentin egjiptian, Anwar Sadat, për një marrëveshje që do të prodhonte paqe që vazhdon sot.

Por ndërsa Carter përgatitej të kandidonte për rizgjedhje në vitin 1980, ishte kriza e pengjeve në Iran që rëndoi më së shumti në mendjet e amerikanëve.

Një përpjekje e dështuar shpëtimi la tetë ushtarakë amerikanë të vdekur dhe ushqeu dyshime për udhëheqjen e Carter.

Ndërkohë, Reagan, një ish-guvernator i Kalifornisë, fitoi 44 shtete.

Pengjet u liruan më 20 janar 1981, disa orë pasi Carter u largua nga detyra, duke nxitur spekulime se republikanët kishin bërë një marrëveshje me Iranin.

Në atë kohë, gjerësisht i papëlqyer, Carter vazhdoi të bëhej jo vetëm presidenti më jetëgjatë, por edhe të kishte një nga karrierat më të dalluara post-presidenciale.

Atij iu dha çmimi Nobel për paqen për “dekada përpjekjesh të palodhura” për të drejtat e njeriut dhe paqebërjen.

Puna e tij humanitare u krye nën Qendrën Carter me bazë në Atlanta, të cilën ai e themeloi në fillim të viteve 1980, me Rosalynn.

Carter udhëtoi nëpër botë si emisar paqeje, vëzhgues i zgjedhjeve dhe avokat i shëndetit publik.

Ai bëri vizita në Korenë e Veriut në vitin 1994 dhe Kubë në 2002.

Ish-presidenti amerikan ishte një kritik i pushtimit të Irakut në vitin 2003, luftës me dron, mbikëqyrjes pa leje të qeverisë dhe burgut në Gjirin e Guantanamos.

Ai fitoi admirim dhe urrejtje për përfshirjen e tij në përpjekjet për paqen në Lindjen e Mesme.

Carter u takua me Shimon Peresin, asokohe president i Izraelit, në një udhëtim në Jerusalem në vitin 2012, por udhëheqësit e lartë izraelitë në përgjithësi e shmangën atë.

Deri në vitin 2015, kërkesat për të takuar kryeministrin dhe presidentin u refuzuan.

Carter luajti një rol qendror në promovimin e Habitat for Humanity, i cili siguron strehim për nevojtarët dhe ishte një pionier i energjisë alternative, duke instaluar panele diellore në Shtëpinë e Bardhë.

Familja Carter kishte katër fëmijë dhe shumë nipër e mbesa, mes tyre James Carter IV, i cili u vlerësua me luajtjen e një roli kryesor në zgjedhjet e vitit 2012, kur ai zbuloi një video të Mitt Romneyt .

Carter jetoi më shumë se dy presidentët që e ndoqën, Reagan dhe George HW Bush.

Raportohet se ai do të varroset në Gjeorgji. /Telegrafi/