Nga fundi i fjalëkalimeve tek ilaçet e Inteligjencës Artificiale, 10 teknologjitë që premtojnë mrekulli

Instituti i Teknologjisë i Massachusetts në Boston ka përpiluar një listë me 10 teknologji dhe inovacione që mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në jetën tonë në muajt e ardhshëm. Ja cilat janë ato:

1. FUNDI I FJALËKALIMEVE (PASSWORD). Ne i kemi përdorur për më shumë se 20 vjet, kemi dhjetëra apo edhe qindra prej tyre, pak a shumë komplekse, që mbrojnë jetën tonë në internet. Ne i besojmë fjalëkalimet për të hyrë në smartfonin tonë, fotografitë, rrjetet sociale, llogaritë rrjedhëse. Por ekzistenca e tyre së shpejti mund të sfidohet nga forma të reja, më të sigurta dhe praktike, që janë sistemet e njohjes biometrike si; shenjat e gishtërinjve, ose skanimet e syve, link, push notification, kodet e vërtetimit nëpërmjet sms. Harrimi i fjalëkalimit tuaj mund të mos jetë më problem.

2. GJURMIMI I VARIANTEVE TË COVID. Pandemia e Covid-it ka dhënë një nxitje të madhe për investimet në sekuencën e gjenomit dhe ka rritur disponueshmërinë e teknologjive për identifikimin e varianteve të reja të koronavirusit në mbarë botën. Është falë këtyre sistemeve që shkencëtarët tani mund të identifikojnë shfaqjen e varianteve të reja të Covid pothuajse në kohë reale dhe të gjurmojnë përhapjen e tyre në një mënyrë jashtëzakonisht të saktë.

3. MEGABATERITË. Nevoja për të zëvendësuar lëndët djegëse fosile me burime energjie të qëndrueshme dhe miqësore me mjedisin ka qenë një çështje e njohur për të paktën 20 vjet. Por në javët e fundit, kriza energjetike e shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës i ka përballur vendet perëndimore me pasojat shumë të shtrenjta të varësisë nga nafta dhe gazi rus. Investimi në burimet e rinovueshme duket strategjia më e arsyeshme, por nuk ka të bëjë vetëm me instalimin e paneleve fotovoltaike dhe turbinave me erë. Një nga problemet kryesore mbetet ai i aftësisë për të akumuluar energjinë e prodhuar për ta futur atë në rrjet kur ka kërkesë. Për shembull, do të ishte e dobishme të mund të grumbullohej shumë energji fotovoltaike gjatë ditës për ta bërë atë të përdorshme gjatë natës. Për këtë arsye, kompanitë në sektorin e energjisë po investojnë shumë burime në zhvillimin e baterive me koncept të ri, të cilat janë më të lira dhe më efikase, për t’u integruar në rrjetet e shpërndarjes.

4. INTELIGJENCA ARTIFICIALE PËR PROTEINAT. Në trupin tonë, dhe në përgjithësi në biologji, gjithçka ka të bëjë me proteinat, dhe mënyra se si një proteinë qëndron në vetvete përcakton se si funksionon. Teknologjive aktuale mund t’u duhen muaj për të identifikuar strukturën e një proteine. Por studiuesit e Google kanë zhvilluar një sistem AI brenda projektit Deep Mind që mund ta zgjidhë këtë enigmë shumë më shpejt. Falë inteligjencës artificiale, tani do të jetë e mundur të zhvillohen me shpejtësi barnat dhe trajtimet mjekësore për të kuruar një gamë të gjerë sëmundjesh.

5. VAKSINË PËR MALARIEN. Malaria vret mbi 600,000 njerëz çdo vit, shumica prej tyre fëmijë deri në moshën 5-vjeçare. Në muajt e fundit, Organizata Botërore e Shëndetësisë ka miratuar një vaksinë që pasi të miratohet në një shkallë të gjerë mund të shpëtojë dhjetëra mijëra jetë. Është vaksina e parë e krijuar ndonjëherë për t’u mbrojtur kundër sëmundjeve të shkaktuara nga një parazit (gjinia Plasmodium) që transmetohet nga mushkonjat e llojit Anopheles.

6. POS VS POW. Bitcoin, Ethereum dhe të gjitha kriptovalutat e tjera kanë një problem të përbashkët: protokolli i përdorur për të garantuar veçantinë e transaksioneve është jashtëzakonisht energjik intensiv sepse kërkon një sasi të madhe fuqie kompjuterike. Ky protokoll quhet Prova e Punës Proof of Work (PoW). Në vitin 2011, një përdorues i forumit Bitcointalk propozoi një protokoll alternativ të quajtur Proof of Stake (PoS), po aq i sigurt sa PoW, por më pak kërkues për sa i përket energjisë elektrike. Pas 11 vitesh testimi dhe verifikimi, PoS së shpejti mund të zëvendësojë zyrtarisht PoW: Ethereum, për shembull, planifikon t’i zhvendosë të gjitha transaksionet e tij në këtë protokoll deri në fund të vitit, duke reduktuar konsumin e energjisë për mirëmbajtje të kriptomonedhës me 99,95%.

7. PILULA ANTICOVID. Pak muaj më parë Pfizer njoftoi një pilulë anticovid që mund të luftojë efektet e pothuajse të gjitha varianteve të njohura të virusit, madje edhe atyre të reja. Kompani të tjera po ndjekin të njëjtën rrugë. Këto barna, së bashku me vaksinat, efektiviteti i të cilave është demonstruar gjerësisht, do të japin një kontribut të rëndësishëm në luftën kundër sëmundjes.

8. REAKTORËT E SHKRIRJES. Nëse mbahen premtimet e testeve të fundit, reaktorët e shkrirjes do të japin shtytjen përfundimtare drejt pavarësisë së energjisë nga burimet fosile dhe ndotësit. Një nga projektet e para komerciale mund të shihte dritën rreth vitit 2030 në Angli, ku General Fusion kanadez dëshiron të instalojë sistemin e tij të parë të izolimit magnetik.

9. TË DHËNA ARTIFICIALE. Çdo sistem i inteligjencës artificiale, për të funksionuar, ka nevojë për një sasi të madhe të dhënash. Në shumë fusha është shumë e vështirë të kesh të dhëna cilësore, për shembull që nuk preken nga paragjykimet njohëse ose që mblidhen në respekt të plotë të privatësisë. Për këtë arsye, disa kompani po zhvillojnë koleksione të mëdha të dhënash artificiale, të ndërtuara ad hoc, në shumë raste me ndihmën e sistemeve të tjera të Inteligjencës Artificiale, për trajnimin e sistemeve të mësimit të makinerive.

10. IMPIANTET PËR HEQJEN E CO2. Reduktimi i emetimeve të CO2 mund të mos jetë i mjaftueshëm për të shmangur katastrofën klimatike. Për këtë arsye, disa kompani po zhvillojnë impiante të mëdha të afta për të kapur në mënyrë aktive CO2 të pranishëm në atmosferë dhe për ta eliminuar atë duke e kthyer atë në kimikate të tjera të dobishme. Më i madhi nga këto objekte u ndërtua së fundmi në Islandë dhe vlerësohet të largojë mbi 4000 ton CO2 në vit./A2