Raporti i Progresit: Vdekshmëria në lindje në Kosovë, më e larta në rajon

Vdekshmëria e fëmijëve në Kosovë është më e larta në rajon, ndërsa shpenzimet për shëndetësinë mbetet të dytat më të ulëta po në rajon.

Ky është konstatimi i Raportit të Progresit të Komisionit Evropian për Kosovën.

Në Kapitullin 28 “Mbrojtja e Konsumatorit dhe Shëndeti”, Komisioni Evropian konstaton një sërë problematikash serioze për pjesën e shëndetit, duke theksuar se shpenzimet nga xhepi për shëndetësinë të qytetarëve të Kosovës mbeten shumë të larta (vlerësohet se varion ndërmjet 30%-40%).

“Për shëndetin publik, cilësia e kujdesit shëndetësor mbetet një shqetësim. Edhe pse Kosova ka një rritje të buxhetit për kujdesin shëndetësor me rreth 14.2% në vitin 2024, krahasuar me vitin 2023, shpenzimet për shëndetësi si pjesë e PBB-së së përgjithshme mbetet e dyta më e ulëta në rajon dhe dukshëm më e ulët se mesataren e BE-së. Nuk ka blerje strategjike, duke rezultuar në joefikasitet të konsiderueshëm dhe të dobët rezultatet shëndetësore. Jetëgjatësia në lindje në Kosovë mbetet më e ulëta në rajon dhe vdekshmëria në lindje e fëmijëve mbetet më e larta në rajon. Shpenzimet nga xhepi mbeten shumë të larta (vlerësohet se varion ndërmjet 30%-40%). Kosova ka një sistem ekzistues informativ të shëndetësisë elektronike, por nuk përdoret nga të gjitha institucionet shëndetësore; në vitin 2024 u miratua një plan ambicioz veprimi për një sistem i integruar i informacionit shëndetësor për të përmirësuar disponueshmërinë e të dhënave dhe të bazuar në prova politikëbërja. Legjislacioni për gjakun, indet, qelizat dhe organet nuk është plotësisht në përputhje me acquis të BE-së. Kosovës vazhdon t’i mungojnë resurset e nevojshme në këtë fushë. Zbatimi i Ligji aktual për kontrollin e duhanit duhet të përmirësohet. Shërbimet e shëndetit mendor mbeten të integruara shërbimet”, thuhet në raportin e KE-së.

Sipas raportit, “legjislacioni për të drejtat e pacientëve në kujdesin shëndetësor ndërkufitar është pjesërisht në përputhje me acquis të BE-së. Kosova ka një program për kontrollin e kancerit, por depistimi i tij nuk kryhet sistematikisht dhe nuk ka një regjistër funksional të kancerit. Sëmundjet jo të transmetueshme janë shkaku kryesor i vdekjeve”.

Një tjetër problem që konstatohet nga KE-ja është kequshqyerja dhe aktiviteti fizik.

“Kosova nuk ka bërë ndonjë përparim në të ushqyerit dhe aktivitetin fizik. Nuk pati asnjë përparim përafrimi mbi produktet medicinale për përdorim njerëzor ose mbi produktet mjekësore për përdorim veterinar, ose për pajisjet mjekësore, të cilat të gjitha mbeten pjesërisht në përputhje me acquis të BE-së. Legjislacioni për Recetat dhe shitja e antibiotikëve duhet të zbatohen në mënyrë që të ndalet praktika e zakonshme të shitjeve pa recetë në farmaci. Lista e barnave thelbësore është përditësuar. Pas thirrjes për interes për anëtarësim në Aleancën e Medikamenteve Kritike, një subjekt nga Kosova është tani pjesëmarrëse”.

Pabarazitë në shëndetësi mbeten një shqetësim serioz. Mungesa e financimit të duhur shëndetësor ka penguar progresin drejt mbulimit shëndetësor universal. Barra financiare ka qenë veçanërisht e rëndë për segmentet e cenueshme dhe të varfra të shoqërisë së Kosovës duke përfshirë njerëzit me sëmundje kronike që kanë nevojë për mjekime në baza të rregullta.

Për luftën kundër korrupsionit, Ministria e Shëndetësisë, me mbështetjen e Agjencisë Kosovare kundër Korrupsionit dhe USAID, miratuan planin e integritetit institucional me synim rritjen e institucionalitetit llogaridhënie dhe transparencë, vijim më tej raporti. /Qendra ALERT