Vizioni i Mayt për një Britani globale

“Shihemi në darkë”, i tha Kasius Brutit derisa planifikonin vrasjen e Jul Cezarit. “Deri atëherë, mendo për botën”. Nuk është pjesa më e famshme e dramës së Shekspirit, por këto fjalë kalojnë përgjatë shekujve dhe hyjnë në çast në mendjen moderne.

Mendo për botën. Jo shumë prej nesh veprojnë ashtu. Në Britani jemi keq për këtë. Politika britanike është veçanërisht e keqe dhe shtypi britanik, me disa përjashtime të vogla, është edhe më keq. Kur mendojmë për botën, hendeku midis retorikës dhe realitetit është shumë i gjerë.

Theresa May, e cila zhvilloi një vizitë tregtare në Kinë javën e kaluar, është një shembull përfaqësues i dështimeve më të zakonshme. Ajo flet me formula rreth diçkaje që quhet “Britania globale”. Ajo shkruan në “Financial Times” për një Britani që “komunikon” me botën. Ajo qëndron, siç bëri në Wuhan, përpara një logoje të qeverisë britanike që shpall “Britaninë e Madhe”, transmeton "Zeri.info".

Pretendimet për madhështinë britanike dhe angazhimin janë shpesh për të gënjyer veten, siç ishin qe shumë kohë para Brexit. Por Brexit pasqyron si të gënjyerit e vetes, ashtu dhe rritjen e hendekut midis faktit dhe asaj që shumë shpesh quhet fantazi.

Të mendosh për botën

Ideja që Britania është bërë më tepër se zakonisht aktive në frontin e tregtisë globale është e paqartë. May po bën vizitën e dytë në Kinë si kryeministre. Por edhe Emmanuel Macron ishte atje në janar, ndërkohë që Angela Merkel ka bërë nëntë vizita në Kinë e do të vazhdojë t’i bëjë. Gjermania eksporton në Kinë pesë herë më tepër se Britania. Ideja që Britania në njëfarë mënyre ka përfituar nga Brexit për të arritur një status përcaktues në botë është thjesht false.

Në disa aspekte Britania nuk është lider global, por e prapambetur globale. Macron ka vetëm tetë muaj që është president i Francës, por ka bërë gjashtë vizita në Afrikë gjatë kësaj kohe. Asnjë kryeministër britanik nuk ka shkelur në Afrikë që më 2013-n, përcjell "Zëri". Nuk ka prani diplomatike britanike ose ka vetëm prani elementare, në 16 vende afrikane. Japonia tani ka më tepër ambasada në Afrikë sesa Britania, ndërsa Gjermania ka më tepër punonjës bamirësie. Vështirë të kuptohet se si ndodh kjo me një vend që e mban veten si të madh apo të hapur me botën.

Të mendosh për botën nuk është thjesht shtrirja e përpjekjeve diplomatike. Por, më tepër ambasada, më tepër diplomatë apo njerëz që punojnë në terren do të ishin të paktën diçka për ta filluar. Në pesë vjetët e fundit buxheti i Ministrisë së Jashtme është reduktuar me 40%, pikërisht në kohën që Mbretëria e Bashkuar po largohet nga BE-ja. Për kontrast, në Gjermani ky buxhet thuajse është dyfishuar. Tani Gjermania shpenzon mbi tri herë më tepër se totali i Britanisë. Britania duhet të mendojë për botën në mënyrë shumë më realiste. Brexit sigurisht që është një arsye për këtë.

Ka shumë diferenca

Sado që propaganda pro-Brexit mund të pretendojë të kundërtën, po bëhet përherë e më e qartë – jo më pak për diplomatët dhe ata që i ndjekin nga afër çështjet ndërkombëtare – që qershori i 2016-s ishte një çast vendimtar. Ishte koha kur Britania mori një vendim që i bën të tjerët të mendojnë se ne nuk kemi më rëndësi dhe se Britania nuk duhet marrë më po seriozisht sa më parë. Ambasadori gjerman në largim, Peter Ammon – një diplomat pozitiv e me shumë përvojë – kishte të drejtë kur na paralajmëroi këtë javë që nuk mund t’i shpëtojmë realitetit duke u strukur në të kaluarën heroike, transmeton "Zëri".

Por ne duhet të mendojmë për botën edhe për shkak se bota po ndryshon. Kina shpenzon 350 miliardë dollarë në Afrikë sepse mundet. Britania nuk mundet. Ne nuk jemi më superfuqi. Ne nuk jemi Shtetet e Bashkuara. Edhe Shtetet e Bashkuara po përpiqen të jenë Shtetet e Bashkuara. Nuk është më në dorën tonë për të vendosur për fatin e Kinës.

Por Britania nuk është as Danimarkë apo Zvicër. Ajo ka lidhje, përvojë, pasuri, tregti dhe asete që kanë rëndësi në shumë mënyra. Pushteti i saj i butë – gjuha, ligjet, universitetet, artet, vlerat, respekti për të drejtat e njeriut – është shumë i madh, pavarësisht Brexitit. Nuk duhet ta ulim veten aq shumë sa e ulim, por as nuk duhet të pretendojmë se mund të vendosim fatet e botës.

Nëse duam të zgjedhim ndonjë shtet si model për veten, sigurisht që duhet të jetë Gjermania apo Franca, me të cilat Britania ngjan në shumë mënyra. Ka shumë diferenca dhe ato nuk janë të gjitha në favor të Francës apo të Gjermanisë – ne kemi Shekspirin, për shembull. Por së bashku dhe pavarësisht gjithçkaje ne mund të jemi e ardhmja e Evropës, edhe nëse jo e botës./ “The Guardian”. /ZËRI/