Petersen: Kosova ta ndryshojë klasën politike!
Ish-kryeadministratori i Kosovës, Soren Jessen-Petersen, gjatë një interviste ekskluzive për gazetën “Zëri” thotë se qytetarët e Kosovës në zgjedhjet e 11 qershorit votuan për ndryshime. Sipas tij, ka ardhur koha që vendi ta ndryshojë klasën politike, ose kjo e fundit t’i ndryshojë prioritetet e saj. Ai megjithatë është i lumtur që Kosova tashmë është e pavarur, përderisa shprehet i zhgënjyer me mosluftimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar
Soren Jessen-Petersen ka qenë kryeadministrator i Kosovës në kohën kur Ramush Haradinaj u zgjodh për herë të parë kryeministër i vendit në një koalicion me partinë e ish-presidentit Ibrahim Rugova. Trembëdhjetë vjet pas Haradinaj është përsëri emri më i lakuar për shef të Qeverisë, përderisa ish-shefi i UNMIK-ut nuk dëshiron tash të flasë shumë për figurën e Haradinajt, por thotë se ka ardhur koha që Kosova ta ndryshojë klasën politike, ose kjo e fundit t’i ndryshojë prioritetet e saj.
Këto komente Jessen-Petersen i ka bërë gjatë një interviste ekskluzive për gazetën “Zëri”, duke shtuar se është për keqardhje dhe se ka mbetur shumë i zhgënjyer që edhe 10 vjetëve pas pavarësisë ende flitet për problemet e njëjta: Korrupsionin, sundimin e ligjit, papunësinë, etj.
Duke folur për Demarkacionin dhe Asociacionin, diplomati danez shprehet se Kosova duhet ta dëgjojë SHBA-në për Marrëveshjen e Kufirit me Malin e Zi, ndërsa për Asociacionin thotë se e ka sqaruar shumë mirë ish-presidenti Marti Ahtisari në Planin e tij për Kosovën.
Gjatë kësaj interviste për “Zërin” ai ka folur edhe për fillimin e punës së Gjykatës Speciale, ku ka pranuar që ngritja e aktakuzave nga ana e saj mund të shkaktojnë tensione në vend, por vendimet e Gjykatës duhet të pranohen nga një shtet demokratik.
Petersen, që aktualisht është profesor në universitetin e Bolonjës “John Hopkins”, thotë se Kosova tani duhet ta formojë një Qeveri stabile, e cila më në fund do të punojë për interesin e qytetarëve të saj dhe jo për interesin personal dhe partiak.
Zëri: Zotëri Petersen, a i keni përcjellë zgjedhjet e fundit në Kosovë dhe si e komentoni mbarëvajtjen e tyre?
Petersen: Sa u përket zgjedhjeve, i kam përcjellë ato dhe mendoj që është lajm i mirë që ato janë zhvilluar në një situatë të rregullt dhe të qetë. Janë konfirmuar si të lira dhe të drejta dhe e gjithë kjo është një lajm i mirë. Kjo është një gjë. Kurse e dyta, çfarë do të ndodhë tani pas zgjedhjeve dhe kjo duket se do të marrë kohë.
Zëri: Rezultatet janë certifikuar dhe tani kanë nisur edhe takimet e partive politike. Nga përvoja juaj me liderët politikë kosovarë, a mendoni se do të zgjasin shumë diskutimet e partive për krijimin e Qeverisë?
Petersen: Nuk e di, mirëpo është e rëndësishme tani që të gjitha partitë politike t’i nisin këto bisedime duke mos u fokusuar shumë rreth “pushtetit të partisë së tyre” ose “pushtetit personal”, por të fokusohen se cili duhet të jetë vendimi që do të ishte më së shumti në të mirë të popullit të Kosovës. E nënvizoj këtë sepse ndonjëherë e fitoj përshtypjen që politikanët kur fillojnë bisedimet në mënyrë konstante e shikojnë se cili është interesi i tyre personal . Unë mendoj që gjithçka që ka rëndësi është shërbimi që duhet t’ia bëjnë popullit të Kosovës. Mendoj se pikërisht kjo është çështja ku të gjithë frustrohemi nga pak tani, pasi që kur shikoj mbrapa dhe tani, kanë kaluar 10 vjet e ne flasim ende për problemet e njëjta. Ne flasim për respektimin e sundimit të ligjit dhe kjo është shumë e rëndësishme, flasim për luftën ndaj korrupsionit, e cila është po ashtu e rëndësishme, flasim për përmirësimin e situatës ekonomike dhe kjo është shumë e rëndësishme.
Mirëpo, ekonomia mund të përmirësohet vetëm nëse tërheq investime të huaja. Ju nuk mund të tërhiqni investime të huaja nëse aty ka mungesë të sundimi të ligjit, nëse aty ka probleme të shumta me korrupsionin, e që e ka Kosova, atëherë investitorët nuk janë të interesuar. Kur ata nuk janë të interesuar, ekonomia nuk do të përmirësohet. Kësisoj, unë mendoj që nuk po i shërbehet interesit të popullit të Kosovës dhe prandaj unë dhe shumë të tjerë jemi të frustruar. Jemi duke folur për problemet e njëjta për vite me radhë, e për më tepër, janë po të njëjtit liderë politikë. Pra, çfarë ka ndodhur në 10 vjet?
Zëri: Çfarë lloj qeverie duhet ta formojë Kosova tani dhe siç e thatë ju, ne kemi një klasë politike të njëjtë në 10 vjetët e fundit, derisa problemet me zhvillimin ekonomik, papunësinë, korrupsionit dhe krimin e organizuar vazhdojnë të mbeten në nivele alarmante. A ka ardhur koha për ndryshimin e kësaj klase politike?
Petersen: Ose ju e ndryshoni klasën politike, pra që të vijë një gjeneratë e re, ose liderët politikë duhet t’i ndryshojnë prioritetet e tyre. Dhe nëse shikojmë prapa, Kosova ka të njëjtit liderë politikë pothuajse në 15 vjetët e fundit. Liderët kosovarë nuk duhet ta shikojnë interesin e tyre personal, mirëpo duhet ta shikojnë interesin e popullit të Kosovës. Siç dihet, në Kosovë ka një përqindje të madhe të papunësisë dhe ekonomi të dobët. Njerëzit duhet të kenë besim tek liderët politikë dhe kjo kërkon që të respektohet edhe sundimi i ligjit, dhe në mënyrë aktive të luftohet korrupsioni. Të njëjtin mesazh Kosova e ka marrë edhe Bashkimi Evropian, nga ambasadorët e vendeve të ndryshme dhe ky është i njëjti mesazh që ne ia kemi dhënë Kosovës për më shumë se 10 vjet dhe ende duket se nuk ka ndonjë progres.
Zëri: Pse nuk po ka progres sipas jush në këtë drejtim?
Petersen: Nuk e di. Mbase politikanët nuk po e dëgjojnë popullin, çka është shumë e keqe në demokraci, ose nuk po i marrin seriozisht këto mesazhe, ose e kanë dëgjuar për kaq kohë të gjatë, saqë nuk e besojnë se ka nevojë për t’u bërë diçka rreth saj. Nuk e di. Mirëpo fakti është se nuk mjafton që të thuash “Në rregull, kemi probleme, por është faji i Bashkimit Evropian”.
Kosova t’i plotësojë kushtet për liberalizim!
Zëri: A është faji i Bashkimit Evropian sa i përket mosliberalizimit të vizave për Kosovën?
Petersen: Nëse shikohet interesi i popullit të Kosovës, kjo është mbase çështja më e rëndësishme. Pra, pse deri më tani Kosova nuk i ka përmbushur kriteret? A është ky faji i Bashkimit Evropian? Ndoshta edhe Bashkimi Evropian ka pak faj, mirëpo ju duhet ta shikoni veten tuaj si politikanë. A kemi bërë mjaftueshëm si parti politike? A kemi bërë mjaftueshëm si qeveri për ta bindur BE-në që Kosova i ka plotësuar të gjitha kushtet? Pra, nuk mund vetëm ta fajësoni BE-në. Duhet t’i merrni edhe përgjegjësitë tuaja si politikanë. A kemi bërë mjaftueshëm? A kemi bërë çfarë është kërkuar?
Zëri: A i ka plotësuar Kosova kushtet për liberalizimin e vizave?
Petersen: Unë nuk jam në Kosovë, mirëpo BE-ja është një institucion serioz, dhe nëse ata vazhdimisht thonë se ne pajtohemi plotësisht që Kosova duhet të ketë liberalizim të vizave, mirëpo janë disa kritere të cilat duhet të plotësohen së pari e të cilat nuk janë plotësuar ende. Të mos harrojmë. Njëri nga dy kriteret e mbetura është luftimi i korrupsionit dhe krimit të organizuar. Nëse ata thonë se këto kushte nuk janë plotësuar, atëherë unë besoj se nuk është Bashkimi Evropian ai i cili po gënjen, por besoj se ekziston një problem i vërtetë.
Zëri: Sa keni qenë ju kryeadministrator i OKB-së në Kosovë, Ramush Haradinaj ishte zgjedhur kryeministër i Kosovës. Përsëri Haradinaj, pas rreth 14 vjetëve, është kandidat kryesor për kryeministër. Cili është vlerësimi juaj për Haradinajn?
Petersen: Për mua është shumë më e rëndësishme tani që Kosova i ka mbajtur zgjedhjet. Është e rëndësishme që Kosova të formojë Qeverinë e re, e cila do t’i shërbente interesit të popullit. Nuk dua të them asgjë më shumë dhe kjo nuk dua të merret si deklaratë kundër zotëri Haradinajt apo në favor të tij. Nuk po flas për zotëri Haradinajn, po flas për një situatë të përgjithshme.
Zëri: Në Kosovë është folur shumë së fundmi për rrezikshmërinë që Kosova ta krijojë një qeveri me shumicë të thjeshtë, e cila do të varej nga Lista Serbe, e sipas shumë analistëve dhe partive politike kjo listë është e varur nga Beogradi. A ekziston një rrezik i tillë në formimin e Qeverisë?
Petersen: Çka është e rëndësishme është se Kosova duhet ta krijojë një qeveri e cila është stabile. Kjo do të thotë që kjo Qeveri duhet ta ketë një shumicë të qëndrueshme, e cila mund të qeverisë jo vetëm për disa javë apo muaj dhe vendi të shkojë në zgjedhje përsëri, por një shumicë stabile ku populli do ta kishte besimin që kanë një Qeveri stabile. Për këtë shumicë do të zhvillohen të gjitha bisedimet tani. Pra, a mund të fitohet mbështetja e duhur për ta formuar atë shumicë stabile. Kush duhet të jetë në atë shumicë s’më takon mua ta them. U takon atyre të cilët janë zgjedhur nga populli që të sigurohen se kjo Qeveri është stabile dhe e cila do të shërbejë në interes të popullit të Kosovës.
Specialja do të nxisë tensione!
Zëri: Gjykata Speciale është themeluar dhe nga java e kaluar ajo është e gatshme edhe për pranimin e aktakuzave. Si mendoni se do të ndikojë në Kosovë fillimi i këtij procesi?
Petersen: Me aq sa jam i njoftuar unë, të gjitha partitë politike në Kosovë janë pajtuar për themelimin e Gjykatës Speciale. Nëse janë pajtuar, kjo do të thotë që edhe do t’i mbështesin të gjeturat e Gjykatës. Unë mendoj që është me rëndësi që keni një gjykatë, integriteti i së cilës nuk mund të dyshohet. Megjithatë po, në momentin që gjykata do ta fillojë ngritjen e aktakuzave mund të ketë probleme. Këtu mund të flas edhe për kohën time. Kemi pasur personalitete shumë të rëndësishme të cilat janë gjykuar, mirëpo nuk ka pasur asnjë lloj tensioni në mesin e njerëzve. Njerëzit e kanë respektuar idenë se është një gjykatë dhe duhet t’i respektojmë vendimet e saj.
Zëri: Çfarë problemesh?A mund të rrezikohet stabiliteti i Kosovës nëse figura të rëndësishme politike të Kosovës do të akuzohen?
Petersen: Mund t’i shkaktojë disa probleme, disa tensione. Megjithatë, ne prapë po spekulojmë. Ne kemi një gjykatë në të cilën të gjithë kemi besim në integritetin e saj dhe cilat do që janë vendimet e saj, në një vend i cili respekton sundimin e ligjit, do ta respektoj edhe atë se çfarë Gjykata Ndërkombëtare do të thotë. Prandaj, nuk mund të spekuloj sepse kam parë lloj-lloj thashethemesh në medie se ai person apo ai tjetri mund të jenë në bankën e të akuzuarve. Mendoj se askush nga ne nuk e di se kush mund të jetë i akuzuar dhe askush nga ne nuk duhet të spekulojë mbi këtë.
Serbia nuk mund të detyrohet për ta njohur Kosovën
Zëri: Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë duket se do të ngrihet në nivel presidentësh. Si e keni parë ju zhvillimin e dialogut mes dy vendeve dhe a mendoni se ka ardhur koha për njohje reciproke?
Petersen: Së pari më lejoni që të them se është shumë me rëndësi që ky dialog po zhvillohet. E dyta, çfarë është për keqardhje është fakti se ka pasur disa marrëveshje, mirëpo shumë prej tyre nuk janë implementuar. Kjo është shumë e keqe dhe shumë e trishtueshme. Unë mendoj që është e rëndësishme që ky dialog të vazhdojë. Nuk dua të diskutoj rreth asaj se në çfarë niveli duhet të jetë, sepse unë jam shumë më i fokusuar rreth zbatimit të marrëveshjeve që duhet të ndodhin nga të dyja palët. Serbia duhet t’i implementojë marrëveshjet, Kosova duhet t’i implemtojë ato po ashtu. Kjo është më e rëndësishmja.
Zëri: A mund të integrohet Serbia në Evropë pa e njohur Kosovën?
Petersen: Nuk mund të obligohet Serbia për ta njohur pavarësinë e Kosovës. Mirëpo, Bashkimi Evropian duhet t’ia dërgojë një mesazh shumë të qartë Serbisë, e i cili duhet të jetë ky: Serbia nuk duhet të bëjë asgjë që do të destabilizonte pavarësinë e Kosovës. Nuk mund të insistoni që Serbia ta njohë Kosovën, por Bashkimi Evropian duhet të insistojë që Serbia mos të bëjë asgjë që e destabilizon Kosovën. Në këtë pikë BE-ja duhet të jetë e pakompromis. Në anën tjetër, Bashkimi Evropian duhet të jetë shumë i qartë edhe me Kosovën, që marrëveshjet e arritura në Bruksel duhet të zbatohen.
Zëri: A ka Kosova të ardhme të afërt evropiane?
Petersen: Natyrisht. Edhe Bashkimi Evropian dhe liderët e saj kanë thënë edhe para një jave në takimin e tyre që i gjithë rajoni, e që natyrisht përfshin edhe Kosovën, kanë perspektivë evropiane dhe të ardhme evropiane. Ky mesazh ishte i qartë vetëm një javë më parë.
Zëri: A jeni i kënaqur me zhvillimet që Kosova ka bërë që kur ju keni shkuar?
Petersen: Jam i lumtur që Kosova sot është e pavarur dhe e njohur nga më shumë se 100 shtete, e çka shpresoj se do të jenë edhe më shumë në të ardhmen, por jam shumë i kënaqur me këtë. Në të njëjtën kohë jam shumë i zhgënjyer. 10 vjet pas pavarësisë së vendit është dashur të shohim shumë më shumë progres në situatën ekonomike, në punësim, etj. E arsyeja pse nuk kemi parë progres është pikërisht për shkak të dy sektorëve me të rëndësishëm, sundimit të ligjit dhe korrupsionit, të cilat nuk janë adresuar. Natyrisht, për këtë jam i zhgënjyer, por jam shumë i lumtur dhe mbi të gjitha për popullin e Kosovës, që vendi i tyre është ashtu siç duhet të jetë. Një vend i pavarur. Ky është lajm i mirë. Por edhe njëherë po e them se jam i zhgënjyer që kemi parë vetëm kaq pak progres në këto çështje. Shpresoj shumë që Qeveria e re, e cila do të vijë në pushtet, do të reflektojë dhe do të sigurohet që populli i Kosovës do të përfitojë dhe jo vetëm politikanët.
Demarkacioni të ratifikohet, Asociacioni sipas Kushtetutës!
Zëri: Njëra nga kriteret për liberalizimin e vizave është edhe ratifikimi i Demarkacionit me Malin e Zi. Departamenti i Shtetit Amerikan përmes një komunikate ka thënë se kjo marrëveshje është në rregull dhe duhet të ratifikohet. A duhet Qeveria e re që ta ratifikojë këtë marrëveshje në mënyrë që populli i Kosovës të përfitojë nga liberalizimi i vizave?
Petersen: E para, i kam parë deklaratat nga SHBA-ja dhe mendoj që ajo ka qenë shumë e afërt dhe mike e mirë për Kosovën gjatë gjithë kësaj kohe. Kjo ka qenë pikërisht se ajo dëshiron që ta sheh popullin e Kosovës ta ketë një të ardhme më të mirë. Ata kanë interesin e Kosovës në mendje. Nëse ajo thotë se kjo Marrëveshje duhet të ratifikohet, atëherë mendoj që duhet të dëgjohet. Në anën tjetër edhe sistemi i Bashkimit Evropian nuk lejon që të ketë çështje të hapura mes shteteve të rajonit për të cilat nuk ka pasur akord ende. Kështu që mendoj se kjo është arsyeja pse BE-ja e ka vënë këtë si kusht dhe fakti që SHBA-ja shumë qartë e kanë thënë se kjo marrëveshje duhet të rafitikohet, atëherë mendoj se Qeveria e re dhe Parlamenti i ri duhet t’i dëgjojnë me kujdes ato deklarata.
Zëri: Një tjetër çështje e ndejshme së fundmi ka qenë edhe themelimi i Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe. Si duhet të themelohet ky Asociacion, në bazë të marrëveshjes që është arritur në Bruksel apo në bazë të vendimit të Gjykatës Kushtetuese?
Petersen: Nuk i kam të gjitha detajet sa i përket kësaj çështjeje, mirëpo çfarë unë di është se Plani i Ahtisaarit, që ka qenë baza e pavarësisë së Kosovës, i ka pasur disa rekomandime shumë të mira në këtë çështje. Po ashtu ishte shumë e qartë në njërën anë se interesi i serbëve të Kosovës duhet të reflektohet, por edhe në anën tjetër dihet se ky reflektim duhet të ndodhë brenda normave të Kushtetutës së Kosovës. Pra, Ahtisari ka qenë shumë i qartë.
Populli votoi për ndryshime
Zëri: Lëvizja “Vetëvendosje” tani është forcë serioze politike, derisa kur keni qenë ju vetëm sa pati filluar si iniciativë qytetare. A mendoni se drejtuesit e saj tashmë janë të gatshëm të marrin përgjegjësi institucionale?
Petersen: Ju keni pasur zgjedhjet së fundi dhe t’i lëmë ato, të flasin për ushtrimin e demokracisë. Pra, ju ose ju keni direkt popullin në pushtet, ose në mënyrë indirekte përmes votimit që ata bëjnë. Populli e ka ushtruar të drejtën e tyre demokratike duke votuar dhe përmes atij votimi ata e kanë bërë “Vetëvendosjen” partinë më të madhe. Pra, kjo është tashmë një mesazh i qartë, shumë i qartë i votuesve. Sa i përket gatishmërisë për marrjen e pushtetit, sa unë e di, tashmë kemi kryetarin e Prishtinës nga kjo parti.
Zëri: Pra ju thoni se “Vetëvendosja” është e gatshme që të qeverisë me vendin?
Petersen: Nuk ka lidhje mendimi im, për këtë ka vendosur populli duke e bërë partinë më të madhe në Kosovë aktualisht. Tani varet nga negociatat mes partive politike. Mirëpo, a janë të gatshëm apo jo, çfarë është e rëndësishme është fakti se votat për 32 deputetë kanë thënë se ata janë gati. Kanë qenë votuesit ata që kanë folur.
Zëri: Po thoni që votuesit kanë folur për ndryshime në Kosovë?
Petersen: Po, duket se shumë votues kanë të njëjtat qëndrime sikur i kam unë. Pra mendoj se është momenti vendimtar t’i shohim disa ndryshime tani, që do të thotë disa ndryshime në ekonomi, në punësim dhe kjo kërkon përmirësime në sundimin e ligjit dhe në luftim të korrupsionit. Këto janë arsyet që votuesit kanë votuar kështu.
