A e ndjejnë kafshët tërmetin përpara se të godasë fuqishëm?

Në vitin 373 para Krishtit, historianët thanë se mijtë, gjarpërinjtë dhe disa kafshë tjera braktisën qytetin grek të Helice vetëm disa ditë përpara një tërmet të shkatërronte vendin.

Llogaritë e parashikimit të kafshëve të ngjashme të tërmeteve janë shfaqur gjatë shekujve. Janë raportuar mace që lëvizin dhunshëm, pula që ndalojnë hedhjen e vezëve dhe bletët që largohen nga zgjuaja e tyre me shpejtësi, transmeton portal arbresh.info

Pronarë të panumërt të kafshëve shtëpiake kanë pretenduar se ata ishin dëshmitare kur macet e tyre dhe qentë vepronin çuditshëm përpara se të dridhej toka.  Ata lihnin pa ndonjë arsye të dukshme, tregonin shenja nervozizmi dhe shqetësimi.

Por ajo që kuptojnë kafshët, ndjenja e tyre në atë rast është mister. Një teori është se krijesat e egra dhe ato shtëpiake e ndjejnë dridhjen e tokës përpara njerëzve. Idetë e tjera sugjerojnë që ata të zbulojnë ndryshimet elektrike në ajër ose gaz të lëshuar nga toka.

Tërmetet janë dukuri e papritur. Sizmiologët nuk kanë asnjë mënyrë të dinë saktësisht se kur mund të ndodh një goditje. Rreth 500,000 tërmete të dallueshme ndodhen në botë çdo vit. Prej tyre, 100,000 mund të ndjehen nga njerëzit, dhe 100 shkaktojnë dëme.

Një nga vendet më të prirura në tokë në botë është Japonia, ku shkatërrimi ka marrë jetë të panumërta dhe ka shkaktuar dëme të mëdha në pronë. Studiuesit atje kanë studiuar prej kohësh kafshët me shpresën për të zbuluar atë që ata dëgjojnë ose ndiejnë përpara se të dridhet Toka në mënyrë që ta përdorin atë kuptim si një mjet parashikimi.

Sizmologët amerikanë, nga ana tjetër, janë skeptikë. Edhe pse ka pasur raste të dokumentuara të sjelljeve të çuditshme të kafshëve para tërmeteve, Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara, një agjenci qeveritare që ofron informacion shkencor për Tokën, thotë se një lidhje e riprodhueshme midis një sjelljeje specifike dhe ndodhjes së një tërmeti nuk është bërë kurrë .

“Po ndeshemi me shumë anektoda”, tha Andy Michael, gjeofizikant amerikan. “Kafshët reagojnë ndaj shumë gjërave, urisë, mbrojtjes së territorit, e të tjera, prandaj është e vështirë të studiohet nëse ato japin sinjale paralajmëruese”.

Megjithatë, studiues të shumtë nëpër botë vazhdojnë të ndjekin idenë se kafshët paralajmërojnë përpara se të bie tërmet.

Në shtator të vitit 2003, një mjek në Japoni, bëri tituj me një studim që tregonte sjellje të çrregullt te një qen, si lehja e tepërt dhe kafshimi.

Në vitin 1975 zyrtarët kinezë, duke studiuar kafshët, urdhëruan evakuimin e Haicheng, qytet me miliona njerëz, i cili u godit nga një tërmet  me magnitudë 7.3. Vetëm një pjesë e vogël e popullsisë u lëndua dhe u vra. Nëse qyteti nuk do të ishte evakuuar, vlerësohet se numri i viktimave do të mund të kishte kaluar numrin e mbi 150 mijë njerëzve.

Incidenti Haicheng është ajo që i dha njerëzve shpresë se tërmetet mund të jenë të parashikueshëm, thotë Michael, dhe ajo që bëri që studimet e sjelljes së kafshëve. Megjithatë, më vonu u zbulua se një seri e rrallë dridhjesh të vogla të quajtura parakalime, ndodhën përpara se tërmeti i madh të godiste qytetin.

Por, kinezët vazhdojnë të besojnë se sjellja e kafshëve parashikon tërmetin. Ata kanë pasur disa suksese të dukshme dhe gjithashtu disa alarme false, tha Rupert Sheldrake, biolog dhe autor i librit “qentë e dijnë kur pronarët e tyre po vijnë në shtëpi”.

Një lidhje e riprodhueshme midis sjelljes së kafshëve dhe tërmeteve mund të bëhet, tha ai, por “siç kanë zbuluar kinezët, jo të gjithë tërmetet shkaktojnë sjellje të pazakonta të kafshëve ndërsa të tjerët bëjnë. Vetëm përmes hulumtimit mund të zbulonim pse mund të ketë dallime të tilla”.

Sheldrake bëri studimin e tij duke parë reagimet e kafshëve para drithërimeve të mëdha, duke përfshirë tërmetin Northridge, në Kalifornia, në 1994 dhe tërmetet në Greqi dhe Turqi në 1999.

Në të gjitha rastet ai tha se kishte raportime për ndryshimin e sjelljes së kafshëve, duke përfshirë qentë që zhurmojnë natën, zogjtë që mbyllen në kafaz dhe macet nervoze që fshihen.

Gjeologët, megjithatë, hedhin poshtë këto lloj raportesh, duke thënë se është “efekti i përqendrimit psikologjik”, ku njerëzit kujtojnë sjellje të çuditshme vetëm pasi të ketë ndodhur një tërmet apo katastrofë tjetër. Nëse asgjë nuk do të kishte ndodhur, ata kundërshtojnë, njerëzit nuk do ta kujtonin sjelljen e çuditshme të kafshëve./National Geographic