Klinika ku verbërohen fëmijët

Ajo e mban një letër të bardhë në dorë. Por, 3-vjeçarja e pati të vështirë ta kapë letrën, derisa për ta mbajtur në dorë më shumë i ndihmuan shqisat e prekjes.

Sytë e saj mezi gjejnë rrugën, falë ndihmës që i bëjnë edhe duart. Familja ka larguar gjithçka nga dhoma, që dy fëmijë të verbër që i kanë në shtëpi të mos lëndohen gjatë qëndrimit në dhomë.

Kukulla që e mban tek koka në dhomën e gjumit është një relikt që ajo mund vetëm ta prekë. Vëllai i saj, po ashtu i verbër, nuk ka arritur ta shohë asnjëherë motrën dhe të vëllain tjetër që lindën përnjëherë. Me fat, në betejën për “dritën e syve” ka qenë vetëm njëri vëlla, që kur kishte lindur kishte peshën më të vogël.

Familja sot ka dy fëmijë të verbër, pasi në Klinikën e Neonatologjisë në Shërbimin Spitalor, Klinik dhe Universitar të Kosovës nuk u hetua me kohë sëmundja e quajtur “Retinopatia premature”, e cila në Kosovë nuk trajtohet sipas protokolleve mjekësore.

Këtë sëmundje duhet trajtuar sipas protokolleve, të cilat duhet t’i bëjë Klinika e Syve.

Sëmundja prek deri në 15 për qind të fëmijëve që mbahen në inkubator, si rezultat i lindjes së parakohshme. Nëse hetohet me kohë, me një intervenim të thjeshtë laserik fëmijët të shumtën e rasteve shpëtojnë nga verbërimi.

Mosrespektimi i këtyre protokolleve në Klinikën e Neonatologjisë për vite të tëra ka lënë shumë fëmijë pa sy. Duke u bazuar në numrin e popullsisë që ka Kosova, mjekët në Maqedoni thonë se rreth 200 fëmijë do të duhej të laseroheshin. Por, Klinika e Neonatologjisë nuk ka raporte kthyese për të ditur nëse po kaq fëmijë nga viti 2009 janë verbëruar në Kosovë në mungesë të ekspertizës për trajtimin e sëmundjes verbuese.

Dy nga trinjakët e familjes Xheladini u verbuan për neglizhencë

Jeton e Shqipe Xheladini nga Fushë Kosova tregojnë se lindja e trinjakëve u dha epitetin më të çmuar në jetë.

Por, çifti sot janë të zhgënjyer kur përjetojnë dramën e vërtetë – verbimin e dy fëmijëve si rezultat i neglizhencës mjekësore dhe mosrespektimin e protokolleve mjekësore.

Prindërit nuk e kishin idenë se fëmijët e tyre derisa po mjekoheshin në Klinikën e Neonatologjisë çdo ditë po humbnin gjënë më të shenjtë të tyre – të parit. Babai dhe nëna e fëmijëve thonë se askush nuk i njoftoi për rrezikun e sëmundjes.

“Neve nuk na ka treguar askush se fëmijët mund të verbërohen. Dy fëmijët e mi sot janë të verbër si pasojë e neglizhencës mjekësore”, rrëfen historinë e dhimbshme për fëmijët e tij, Jeton Xheladini.

Ai derisa mbështetet në murin e ngushtë të shtëpisë së vogël në afërsi të tregut në Fushë Kosovë merr frymë thellë. Ndalon pak dhe tregon se shumë vonë ka kuptuar për sëmundjen. “E kam kuptuar që nëse retinopatia do të identifikohej me kohë, me një intervenim të thjeshtë laserik gjithçka do të kalonte si më së miri dhe këta fëmijë nuk do të ishin të verbër”, thotë me emocione të thella babai i fëmijëve.

Ai ka treguar se kishte dërguar fëmijët e tij për mjekim jashtë vendit, por kur kishte shkuar në Itali ishte shumë vonë. Vajza e tij e vetme kishte kaluar shkallën e katër të sëmundjes, kurse djali ishte në shkallë të pestë.

“Kështu tek djali nuk është intervenuar fare dhe ai është 100 për qind i verbër. Vajza me njërin sy sheh vetëm sa për orientim. Por edhe këndi i shikimit të saj është shumë i deformuar…”, thotë ai derisa tregon se fëmijëve të tij për pesë javë sa kanë qëndruar në Neonatologji nuk iu është bërë asnjëherë kontrolle për sytë.

“Pasi dolëm nga aty na rekomanduan që të bëjmë një kontroll te mjeku i syve”, rrëfen babai i trinjakëve.

Ai ka treguar se për herë të parë ka dërguar fëmijët e tij në Klinikën e Syve, dy javë pasi ata kanë dalë nga Neonatologjia.

“Na thanë këta janë shumë të vegjël dhe na rekomanduan që të kthehemi për kontroll pas tre muajsh…”, rrëfen Xheladini.

Por, kur ai ishte kthyer pas tre muajsh ishte bërë shumë vonë. “Filluan pastaj të na akuzojnë, pse nuk i keni sjellë fëmijët me kohë për kontroll të syve”, thotë ai.

Atëherë tregon se iu kishte nxjerrë doktorëve raportin mjekësor, në të cilin shkruante që kontrolli t’iu bëhej fëmijëve pas tre muajsh.

“U çuan në këmbë krejt spitali për t’i kontrolluar. Por, tashmë ishte tepër vonë”, thotë babai, që nuk kishte bërë ankesë në asnjë institucion.  “Kujt t’i ankohem?”, pyet ai.

 Nuk janë të vetmit fëmijët e familjes Xheladini që kanë humbur sytë kryesisht për shkak të moskomunikimit adekuat ndërmjet Klinikës së Neonatologjisë dhe asaj të Syve, për të trajtuar sëmundjen e retinopatisë.

Verbimi i foshnjave të parakohshme në Kosovë ka kaluar në dukuri

Gazeta “Zëri” ka kontaktuar edhe me katër familje të tjera, të cilat sot rrisin fëmijë të verbër si pasojë e trajtimit të sëmundjes së retinopatisë jashtë protokolleve.

Është L. Berisha që jeton në “Lagjen e Spitalit” në Prishtinë, fëmija i të cilit ka lindur para kohe në nëntorin e vitit 2013.

2-vjeçari, A.B., sot jeton i verbër, pasi edhe tek ai nuk është hetuar retinopatia premature derisa ka kaluar në stadin e pestë të sëmundjes.

Edhe Berisha thotë se askush nuk e kishte njoftuar për pasojat. “Djalin e dërgova për trajtim jashtë vendit. Ministria pagoi 11 mijë euro për intervenim në njërin sy. Por, ishte gjithçka e kotë sepse sëmundja është hetuar shumë vonë”, tregon për “Zërin” babai i dyvjeçarit.

Humbja e syve të këtyre fëmijëve, megjithatë, nuk e ka sensibilizuar situatën ndonëse oftalmologu, Afrim Shabani, thotë se e ka ngritur shumë herë këtë çështje, që të krijohen protokolle dhe trajtimi i fëmijëve në Klinikën e Neonatologjisë të bëhet vetëm duke u bazuar në këto protokolle.

“Është një sëmundje që mund të parandalohet dhe kjo ndodh nëse e diagnostikojmë në dy stadet e para. Kjo mund të bëhet nëse funksionon skreningu për fëmijët e lindur para kohe dhe ata që shoqërohen me sëmundje përcjellëse. Nëse kalon sëmundja në stadin e katërt ose të pestë pastaj jemi shumë vonë, pasi edhe me intervenime prognoza nuk është aspak e mirë”, ka thënë Shabani, sipas të cilit në këtë rast duhet të funksionojë bashkëpunimi i mirë ndërmjet Neonatologjisë dhe Oftalmologjisë.

“Më e rëndësishmja është se duhet të kemi një program funksional të skreningut”, ka thënë doktori që punon vetëm në sektorin privat.

Ilir Kovaçi është një prind tjetër nga Ferizaj, fëmija i të cilit ka humbur sytë si rezultat i retinopatisë premature. Ai ka treguar se fëmija i tij ka lindur më 27 shtator 2015, kurse kontrolli i parë i syve i është bërë pas një muaj e gjysmë.

“Më 5 nëntor i është bërë kontrolli i parë i syve. Maksimumi, ky kontroll do të duhej t’i bëhej një javë pas lindjes”, thotë Iliri.

Ai ka thënë se kështu ishte humbur beteja për shpëtimin e syve, pasi sëmundja e kishte bërë të veten, kurse mjekët nuk e kishin kapur atë me kohë.

Ai ka treguar se kur i janë bërë kontrollet është konstatuar shkalla e pestë e retinopatisë, çka ishte tepër vonë.

Djali më mbeti pa sy, pasi askush nuk na tregoi se mund të verbohej

“Urgjent ikëm për në Turqi. Doktori atje shprehu keqardhje. Na tha po të ishte zënë sëmundja më herët do të ishte shumë më lehtë. Tash, gjithçka ishte vonë”, rrëfen për fatin e të birit të tij, Ilir Kovaçi.

Ai ka thënë se sikur t’i thuhej me kohë se çka është problemi do të bënte të pamundurën për t’i shpëtuar sytë fëmijës së tij.

“Por, askush nuk na ka njoftuar as për pasojat e as për mundësinë e rrezikimit të të parit”, ka thënë ai.

Është N. Shaqiri ai që po ashtu ka kaluar në këto procedura. Ai ka thënë se kishte fat që tek fëmija i tij sëmundja nuk kishte shënuar progres të shpejtë dhe si rezultat fëmija i tij ka shpëtuar të parit. Ndonëse, ai thotë se edhe tek fëmija i tij çdo reagim i mjekëve të Neonatologjisë dhe Klinikës së Syve në QKUK ishte i vonshëm.

“Fëmija im u zu në fazën e tretë dhe me operacion shpëtoi të parit”, ka thënë Shaqiri, i cili jeton në Gjilan.

Po të vonohej vetëm edhe pak ditë, sot thotë se fëmija i tij do të kishte fatin e shumë fëmijëve tjerë fatkeq

“Asnjë informatë nuk na e ka dhënë askush për sëmundjen”, tregon Shaqiri, sipas të cilit në syrin e majtë fëmija i tij e ka shikimin e limituar.

Por ai është shumë i kënaqur që e ka zënë në stadin e fundit dhe falë kësaj sot fëmija i tij nuk është verbëruar totalisht.

“Tek rastet si këto të kapura me vonesë është një tendencë e ikjes së syrit që quhet strabizëm. Por, kjo shpresojmë se rregullohet me intervenimet e radhës”, ka thënë për “Zërin” prindi nga Gjilani.

Prindi denoncon për verbimin e fëmijës së tij Klinikën e Syve dhe atë të Neonatologjisë

Është K.B. nga Prishtina, punonjës në një kompani private, ai që për verbimin e fëmijës të tij ka alarmuar Inspektoratin Shëndetësor dhe Policinë e Kosovës.

Ky prind ka kërkuar edhe fillimin e procedurës për përcaktimin e përgjegjësisë profesionale, etike dhe disiplinore ndaj Mynavere Hoxhës, drejtoreshë e Klinikës së Neonatologjisë në QKUK dhe kundër mjekes së syve, Laura Shiroka.

Sipas K. B. nga Prishtina, gjatë trajtimit të fëmijës së tij L. B. janë shkelur protokollet mjekësore, duke pasur për pasojë verbimin e përhershëm.

Ai në një ankesë të deponuar në Inspektoratin e Shëndetësisë dhe në Policinë e Kosovës ka shkruar se më 06.11.2015, kur fëmija i tij është lëshuar në shtëpi, ishte rekomanduar nga mjekja e syve, Laura Shiroka, që foshnja të kontrollohej pas tre muajsh, pasi deri në atë moment nuk kishte ndonjë problem me të parit.

“Më datën 22 dhjetor bashkëshortja ime nga një paciente që kishte lindur pak ditë më herët, informohet se fëmija i tyre ka probleme me sy. Kështu që i bëmë një kontroll në Klinikën Gjermane të Syve në Prishtinë. Nga kontrolli që i është bërë birit tim më datën 23.12.2015 u konstatua se foshnja vuan nga sëmundja me diagnozë ‘Retinopathy prematurae’ në fazën e vonë dhe është rreziku që foshnja të mbetet i verbër”, shkruan në ankesë prindi K.B..

Në bazë të diagnostikimit të bërë në këtë Klinikë, ai thotë se është konkluduar se foshnja nga Klinika ka dalë me këtë diagnozë, por që në QKUK nuk është ndërmarrë asnjë veprim që foshnjës t’i kontrollohen sytë dhe që sëmundja të diagnostikohet me kohë, kur ka qenë e mundur që shërimi të bëhet vetëm me një intervenim të zakonshëm laserik.

“Në këtë mënyrë personat e përmendur janë përgjegjës të drejtpërdrejtë për dëmtimin e shqisave të të parit dhe në këtë mënyrë kanë bërë shkelje të rëndë të praktikave shëruese, të protokollit të vendosur lidhur me kujdesin ndaj lehonave dhe të porsalindurve, duke shkaktuar në mënyrë të papërgjegjshme verbërinë e foshnjës sime”, ka shkruar babai në ankesën që e posedon gazeta “Zëri”.

Ai ka treguar për gazetën edhe dokumentacionin ku shihej qartë se i ishte rekomanduar kontrolli i syve pas tre muajsh. “Personat në fjalë, me veprime apo mosveprime të tyre kanë rrezikuar shëndetin e pacientit, që sipas Kodit Penal të Kosovës është vepër penale”, ka thënë për “Zërin”, K.B.

Policia dhe Inspektorati Shëndetësor konfirmojnë se po hetojnë verbimin e fëmijëve

Kryeinspektorja e Shëndetësisë së Kosovës, Ardita Baraku, ka thënë për “Zërin” se më 15 janar 2016, kanë pranuar një ankesë nga një prind në lidhje me trajtimin e fëmijës së tij gjatë qëndrimit në Klinikën e Neonatologjisë.

“Deri me këtë ankesë nuk kemi pasur ndonjë ankesë në lidhje me retinopati tek prematuret”, ka thënë Baraku.

Ajo ka sqaruar se secili punëtor shëndetësor do të mbajë përgjegjësi për nënshkrimin dhe punën që bën.

Baki Kelani, zëdhënës i Policisë së Kosovës, ka thënë se në Polici është deponuar një ankesë në lidhje me çështje të tillë dhe e njëjta po hetohet nga njësitet relevante.

Mynevere Hoxha, drejtoreshë e Neonatologjisë, ka thënë për “Zërin” se përgjegjës për krijimin e protokolleve mjekësore për trajtimin e Retinopatisë premature është Klinika e Syve.

Ajo ka thënë se megjithatë të gjitha foshnjat e lindura para kohe vizitohen nga oftalmologu.

Për rastin e K.B.-së që është ankuar në Inspektorat dhe në Polici, sipas drejtoreshës Hoxha është kontrolluar tek oftalmologu, i cili ka rekomanduar kontrollin pas tre muajsh.

Ajo ka thënë se nuk kanë të dhëna kthyese në lidhje me rastet që mund të jenë verbuar. Por, sipas Hoxhës, në raportin e fundit të vitit 2015 si një problem ajo ka paraqitur mungesën e protokolleve për trajtimin e retinopatisë.

Doktoresha, Laura Shiroka, oftalmologe në QKUK, ka thënë se pas ankesës së K.B,-së Klinika e ka rikapituluar programin e protokollit diagnostik për retinopati të të lindurve para kohe.

Fëmija L.B., sipas saj, ishte dërguar për kontroll në Klinikë. “Mua më është sjellë për ultrazë dhe e kam bërë ultrazërin, që nuk i ekzaminon ndryshimet në fazat fillestare”, ka thënë doktoresha Shiroka.

Për t’u vërejtur retinopatia, sipas saj, duhet kryer ekzaminimin e fundusit, që ajo insiston se do të duhej ta kërkonin neonatologët.

“Nuk e kam shikuar fundusin sepse obligimi im ishte të kryej ultrazërin”, ka thënë Shiroka.

Florim Zejnullahu, drejtor i Klinikës së Syve, ka thënë për “Zërin” se në QKUK skriningu i retinopatisë premature është bërë nga oftalmologët pediatrikë që nuk janë të subspecializuar për këtë sëmundje.

Ai ka thënë se për të bërë ekzaminime të sakta, Klinika duhet të pajiset edhe me një serë pajisjesh dhe aparaturash që i mungojnë.

“Na mungon pjesa laserike e intervenimit dhe nuk kemi fundoskop”, shprehet drejtori Zejnullahu, sipas të cilit vitin e kaluar kanë planifikuar që dy mjekë të trajnohen posaçërisht në këtë lëmi.

“Në planifikimet për këtë vit kemi proceduar për blerje edhe laserin për retinopati-premature”, ka thënë Zejnullahu.

Për 6 vjet rreth 200 fëmijë mund të kenë humbur shikimin

Në Maqedoni shumë fëmijë kosovarë kërkojnë mjekim pikërisht për shkak të kësaj sëmundjeje.

Subspecialisti i vetëm që punon në Klinikën e Oftalmologjisë në Shkup, dr.Bekim Tateshi, ka thënë se deri më tani ka mundur të intervenojë vetëm tek dy raste nga Kosova.

Tateshi është mjeku që kryen skriningun e retinopatisë për të gjitha bebet e lindura para kohe në Maqedoni.

Ai ka thënë se në Kosovë për fat të keq nuk ka skrining të retinopatisë dhe si rezultat ka pasur pacientë kryesisht të shkallëve të larta me këtë sëmundje.

“Arsyet duhet të jenë të ngjashme me ato që janë në Maqedoni, mendoj për shkak të nivelit të shërbimeve të Neonatologjisë”, ka thënë Tateshi.

Sipas tij, sa më e vogël është pesha e lindjes dhe sa më e vogël është java e lindjes së fëmijës shanset janë më të mëdha për paraqitjen e sëmundjes. “Janë 85 për qind që nuk kanë probleme. Por 15 për qind i këtyre fëmijëve duhet të kapen me kohë. Kur mjeku e detekton shkallën e tretë duhet të veprohet së paku në tri ditët e ardhshme”, ka thënë doktor Tateshi.

Në faza të vonshme në Shkup ai ka thënë se ka detektuar me dhjetëra fëmijë nga Kosova e që nuk kanë mundur të intervenojnë.

“Unë kam laseruar deri tash vetëm 2 fëmijë nga Kosova”, ka thënë Tateshi.

Doktori shqiptar nga Maqedonia, që ka kryer një pjesë të shkollimit të mesëm në Kosovë, ka thënë se ai por edhe neonatologët e Maqedonisë kanë shprehur gatishmëri që të trajnojnë stafin mjekësor të Kosovës për të bërë skriningun e hershëm të retinopatisë, në mënyrë që fëmijët kosovarë të mos humbin të parit.

 “Kosova duhet të bëjë atë që bëri Maqedonia në vitin 2009, kur kishim shumë fëmijë në stadin e pestë dhe kur filluan paditë ndaj spitaleve”, ka thënë doktori.

Sipas tij, së paku duhet edukuar dy mjekë të Oftalmologjisë në fushën e ngushtë dhe të blihet aparatura që për shtetin ka një kosto të lirë.

“Prej 2009-s mesatarisht 200 fëmijë nga Kosova do të duhej të laseroheshin, duke u bazuar në numrin e popullsisë”, ka thënë Tateshi.

Oftalmologu kosovar, Afrim Shabani, ka treguar se sëmundja vjen si rezultat i lindjes së parakohshme dhe rrezikun e shton përdorimi i oksigjenit në inkubator.

“Kur fëmija lind para kohe, një pjesë e retinës së syrit nuk ka enë gjaku. Kjo dërgon impulse në tru për të rritur faktorin e krijimit të enëve të gjakut dhe për rezultat efekti toksik i oksigjenit shton krijimin e membranave me enë të reja të gjakut që janë të dobëta dhe që munden shumë lehtë të gjakderdhin. Si pasojë e gjakderdhjes krijohet një membranë, e cila bën shkolitjen e retinës dhe nëse nuk hetohet deri në fazën e tretë, pastaj nuk mund të intervenohet”, ka thënë doktor Shabani.