Maqedonia me rregulla të rrepta në trafik, si funksionon sistemi “Safe City” për shtetasit e huaj?

Prej 1 dhjetorit në Maqedoninë e Veriut janë lëshuar në përdorim kamerat "Safe City", të cilat do të regjistrojnë shkeljet e rregullave të komunikacionit. Gjatë muajit dhjetor qytetarët që thyejnë rregullat e trafikut do të marrin vetëm paralajmërime, ndërsa duke filluar nga 1 janari i vitit 2026 do të ketë edhe gjoba.

Ky projekt është konceptuar si tranzicion i madh teknologjik në patrullimin e policisë dhe kontrollin e trafikut. Qëllimi i sistemit, siç thonë nga MPB, është “trafik më i rregullt dhe më i sigurt, përmirësimi i kulturës së trafikut, zvogëlimi i aksidenteve, dëmeve dhe viktimave në rrugë”.

Në 24 orët e para të funksionimit të kamera, u regjistruan një numër i madh i shkeljeve. Vetëm në territorin e Shkupit, kamerat kapën rreth 110 mijë shkelje, pjesa më e madhe e të cilave ishin tejkalim i shpejtësisë.

“Nuk po them se ‘Safe City’ është perfekt, sigurisht do të ketë disa elementë që do të duhet t’i përmirësojmë dhe do të shohim se mund të bëhet edhe më mirë. Jemi të hapur të veprojmë drejt përmirësimit të sistemit. 110,000 shkelje në Shkup janë regjistruar në 24 orë, 5,000 shkelje për kalim me të kuqe, dhe 90% e shkeljeve janë tejkalim shpejtësie”, tha Toshkovski.

Ai shtoi se në periudhën e ardhshme do të vendoset se sa do të jetë toleranca për tejkalimin e shpejtësisë.

“Ka vende në Evropë ku nuk ka tolerancë fare, ka vende ku toleranca është 10% mbi shpejtësinë e lejuar. Do të diskutojmë në periudhën e ardhshme dhe do të vendosim,” deklaroi Toshkovski.

Si funksionon në të vërtetë Safe City?

Sistemi Safe City regjistron automatikisht shkeljet e trafikut përmes një rrjeti kamerash, sensorësh dhe pajisjesh regjistrimi, të cilat fillimisht janë instaluar në Shkup, Tetovë, Kumanovë dhe në rrugët e autostradave kryesore. Në fazën e parë, sistemi do të monitorojë katër kategori shkeljesh: shpejtësia, kalimi në semafor të kuq, drejtimi i automjetit me regjistrim të skaduar dhe parkimi i papërshtatshëm, ndërsa në fazën tjetër do të shtohen lloje të tjera të shkeljeve.

Kjo kërkon ndryshime në Ligjin për Sigurinë në Rrugë, si dhe pesë ose gjashtë ligje të tjera që janë tashmë në procedurë parlamentare dhe ndryshimet e të cilave janë të nevojshme që sistemi i ri të funksionojë pa probleme, me qëllim minimizimin e ndikimit njerëzor.

Pasi kamera zbulon një shkelje, softueri identifikon automatikisht targën dhe lidh automjetin me pronarin, dhe më pas MPB dërgon SMS dhe email me raport dhe urdhër pagesë. Ndërkohë, pjesëtarët e MPB, të cilët do të luajnë rolin e kontrolluesit, do të kontrollojnë sistemin dhe çdo mesazh që ai dërgon për të vlerësuar nëse shkelja e regjistruar nga sistemi është e vlefshme dhe teknikisht e saktë.

Pas kësaj, pronari ka periudhë prej tetë ditësh për të paguar gjysmën e gjobës, pas skadimit të kësaj periudhe, shuma e plotë duhet të paguhet brenda tetë ditëve të ardhshme, para se të fillojë procedura e marrjes me forcë. Për shkeljet për të cilat parashikohet edhe ndalim drejtimi, MPB paraqet gjithashtu kërkesë në gjykatën kompetente.

Pagesa mund të bëhet elektronikisht, ndërsa sistemi do të njoftojë menjëherë MPB-në se gjoba është paguar. Në fazën e dytë të projektit, është planifikuar të zgjerohet gama e veprave penale që sistemi do të regjistrojë.

Si do të dënohen pronarët e veturave me regjistrim të huaj?

Nga gjobat nuk do të kursehen as automjetet e huaja. Ministri i Punëve të Brendshme, Pançe Toshkovski, një ditë pas vënies në funksion të kamerave "Safe City", tha se sistemi i këtij projekti i njeh edhe automjetet me regjistrim të huaj dhe do të gjobis pronarët e atyre automjeteve që bëjnë shkelje.

Shoferëve të automjeteve me regjistrim të huaj që bëjnë shkelje në Maqedoninë e Veriut, nuk do të ndalohet dalja nga shteti pasi kjo është e rregulluar me ligj, por do t'u ndalohet hyrja në RMV në rast se kanë gjoba të papaguara.

“As automjetet e huaja nuk do të përjashtohen nga regjistrimi i shkeljeve. Ne kemi vendosur rregulla dhe procedura se si do të konstatohet shkelja. Automjetet e huaja nuk mund të ndalohen të dalin nga Maqedonia, por do të informohen se nuk do të mund të hyjnë përsëri në Maqedoni nëse nuk e paguajnë gjobën. Këtë e kemi pasur parasysh dhe mendoj se kemi ofruar një përgjigje të përshtatshme", tha Toshkovski.

Praktikat në shtetet evropiane

Ideja e "Safe City" nuk është e re, në shumë qytete dhe vende evropiane sistemet automatike të kontrollit të trafikut (kamera, ANPR, softuer për njohjen e shkeljeve) kanë qenë prej kohësh pjesë e “infrastrukturës inteligjente”. Për shembull, në vende si Suedia dhe Belgjika, studime të shumta tregojnë se sanksionimi automatik çon në ulje të ndjeshme të aksidenteve rrugore, veçanërisht ato që lidhen me shpejtësinë dhe manovrimin e gabuar.

Në Qipro, vendosja e kamerave mobile për njohjen e targave rezultoi në ulje prej 39% të vdekjeve nga aksidentet rrugore në 18 muaj që nga fillimi.

Hulumtimet tregojnë se sisteme të tilla si Safe City, ku kamerat, softuerët e analizës dhe sanksionimi automatik janë të integruar, mund të përmirësojnë sigurinë, të zvogëlojnë pasigurinë e trafikut dhe të stimulojnë shoferët të ngasin me përgjegjësi, veçanërisht në vendet ku njohuritë nga kontrolli tradicional ishin të pamjaftueshme.

Kjo do të thotë që Maqedonia, me lansimin e Safe City, po i bashkohet një trendi të gjerë evropian, por suksesi i vërtetë do të varet nga mënyra se si do të mirëmbahet sistemi, sa transparent do të jetë dhe si do të reagojnë qytetarët.