Samiti për Paqe dhe Demokraci në Prishtinë trajton dezinformimin, mosbesimin dhe sfidat ndaj normave demokratike

Në Prishtinë po mbahet Samiti i Paqes dhe Demokracisë në Kosovë (KPDS), me temën “Çrregullim i ri botëror: dezinformim, mosbesim dhe çmontim i normave demokratike”.

Përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile, diplomatë, studiues dhe drejtues të organizatave ndërkombëtare po diskutojnë sfidat globale që ndikojnë drejtpërdrejt në zhvillimet demokratike në vend dhe rajon.

Drejtoresha Ekzekutive e New Social Initiative, Jovana Radosavljeviq, tha se rrethanat financiare që kanë goditur shoqërinë civile lidhen me lodhjen e njerëzve dhe mungesën e një fundi të dukshëm për betejën që ajo e konsideroi të drejtë.

Ajo theksoi se shoqëria civile vazhdon të këmbëngulë “si një xixëllonjë e vetme” në mbajtjen gjallë të dialogut në kushtet që i përshkroi si errësim të thellë të realitetit politik.

“Rrethanat financiare që goditën shoqërinë civile erdhën si pasojë e lodhjes së njerëzve të mirë dhe mungesës së një fundi të dukshëm për atë që ne e shohim si një betejë të drejtë. Megjithatë, në një botë që e shtrembëron paqen përmes forcës në një “paqen përmes forcës” të shantazhit unilateral, ne vazhdojmë të këmbëngulim si një xixëllonjë e vetme, që mban gjallë shkëndijën e bisedës në errësirën e natës. Ne po largohemi me shkundje, por madhësia jonë është gjithashtu edhe forca jonë. Ne jemi të vegjël, por të shpejtë dhe të shkathët. Ne ikim. Gjejmë strehë. Gjejmë vende të vogla ku drita jonë, idetë tona, shkëlqejnë pak më fort. Dhe këto hapësira zakonisht ofrohen, dhe drita jonë zmadhohet, nga partnerët tanë në komunitetin diplomatik. Dhe dua ta përfundoj me këtë: Rrënjët e bashkëpunimit tonë nuk janë të shumta, por janë të ëmbla. Dhe Instituti Evropian përjeton një lodhje të vazhdueshme duke parë gjërat të bëhen çdo ditë e më të çrregullta”, tha ajo.

Drejtori Ekzekutiv i Qendrës Kosovare për Studime të Sigurisë, Mentor Vrajolli, u shpreh se shpreson për më shumë ndërlidhje dhe përpjekje të përbashkëta, si në komunikim mes organizatave, ashtu edhe në mbështetje të dialogut që promovohet përmes samitit për paqe dhe demokraci.

“Le të shpresojmë që do të kemi më shumë ndërlidhje dhe më shumë përpjekje të përbashkëta për ta mbajtur komunikimin mes nesh, por edhe për këtë dialog që duam të promovojmë përmes samitit për paqe dhe demokraci”, tha ai.

Drejtori Ekzekutiv i Sbunker, Bardhi Bakija, tha se ky edicion i samitit po mbahet me bindjen e fortë se dialogu dhe mendimi kritik vazhdojnë të jenë thelbësore.

Ai e përshkroi temën “Rendi i Ri Botëror i Çrregullt” si një pasqyrim të saktë të kohës së tanishme, ku sipas tij realitetet politike po ndërtohen përmes “inxhinierisë së narrativave”, ndërsa besimi dhe normat demokratike po dëmtohen në mënyrë të thellë.

“Çdo vit mblidhemi – tashmë për të katërtin vit – me një besim kokëfortë se dialogu ende ka rëndësi dhe se mendimi kritik ia vlen të mbrohet. Tema e këtij viti, “Rendi i Ri Botëror i Çrregullt”, e kap me një saktësi të frikshme, do të thoja, momentin që po jetojmë. Ne jetojmë në një epokë ku tëra realitetet politike prodhohen përmes inxhinierisë së narrativave, ku besimi nuk gërryhet ngadalë, por shkatërrohet plotësisht. Dhe normat demokratike, të cilat dikur merreshin si të mirëqena në këtë rajon, tani duken të negociueshme dhe të përkohshme”, tha ai.

Ai paralajmëroi se Ballkani Perëndimor po rrëshqet drejt miteve etnike dhe nacionalizmit performativ, duke u bërë një terren ideal për luftën informative të aktorëve globalë.

“Po jetojmë një moment kur dezinformimi, sidomos, është bërë një mjet qeverisës – e jo thjesht një taktikë propagande. Kur narrativat nuk e përshkruajnë realitetin, por e zëvendësojnë atë. Dhe kur normat demokratike nuk sfidohen hapur, por zbraziten ngadalë, në heshtje. Për Ballkanin Perëndimor, kjo nuk është abstraksion, dhe rajoni ka rrëshqitur sërish drejt ankthëve të vjetra: krijimit të miteve etnike, nacionalizmit performativ, konflikteve të ngrira që rishpikën veten vazhdimisht. Dhe një klasë politike e cila është shumë e lumtur – dhe tepër rehatshme – të shfrytëzojë frikën. Në të njëjtën kohë, aktorë globalë, shtetërorë dhe joshtetërorë, kanë zbuluar se Ballkani është një vend ideal, një terren eksperimental ideal, për luftën informative”, tha ai.

Aivo Orav, Ambasador i BE-së në Kosovë, tha se shoqëritë në Kosovë dhe rajon po përballen me sfida të paprecedentë, duke veçuar dezinformimin, polarizimin dhe sulmet ndaj normave demokratike si rreziqe që po minojnë besimin publik.

Ai theksoi rëndësinë e veprimit të përbashkët dhe u shpreh se Kosova nuk bën përjashtim nga këto sfida të përhapura në Evropë.

“Në të gjithë Kosovën dhe rajonin më të gjerë, shoqëritë po lundrojnë përmes sfidave të paprecedentë. Dezinformimi, polarizimi dhe sulmet ndaj normave demokratike po kërcënojnë themelet e besimit dhe angazhimit qytetar. Kjo është arsyeja pse jemi mbledhur sot në Samitin për Paqe dhe Demokraci në Kosovë, një mundësi për të vepruar së bashku.Në gjithë Evropën dhe më gjerë, dezinformimi synon të dobësojë besimin në institucione, të polarizojë shoqëritë dhe të shfrytëzojë ndarjet. Këto sfida tejkalojnë kufijtë, dhe Kosova nuk bën përjashtim”, tha ai.

Orav paralajmëroi se Kosova renditet e 40-ta nga 41 vende në Indeksin Evropian të Edukimit Mediatik, duke theksuar mungesën e investimeve institucionale dhe të një strategjie kombëtare për edukimin medial, ndërsa e cilësoi shoqërinë civile si “vijën e parë” të kësaj përpjekjeje.

“Kosova renditet e 40-ta nga 41 vende në Indeksin Evropian të Edukimit Mediatik, që pasqyron një vetëdije të dobët institucionale dhe investime të kufizuara në edukimin medial.Kapacitetet e verifikimit të fakteve mbeten të kufizuara, dhe nuk është miratuar asnjë strategji gjithëpërfshirëse kombëtare për edukimin medial. Këto sfida kërkojnë jo vetëm vigjilencë, por një përgjigje të sigurt, të bashkuar dhe të udhëhequr nga vlerat, të bazuar në parimet demokratike, transparencë dhe sundimin e ligjit. Shoqëria civile qëndron në vijën e parë të këtij përpjekjeje”, tha ai.

Presidenti dhe CEO i Fondit Rockefeller Brothers, Stephen B. Heintz, tha se titulli i këtij edicioni të samitit është “tejet i qëlluar”, duke argumentuar se në mbarë botën po shfaqet një stuhi çrregullimi që po kërcënon themelet demokratike.

Ai foli për rënien e demokracisë, tkurrjen e hapësirës qytetare dhe shtrirjen e praktikave joliberale e autokratike, të cilat sipas tij përkeqësohen nga dezinformimi digjital.

““Titulli i tubimit të këtij viti, Rendi i Ri Botëror i Çrregullt: dezinformimi, mosbesimi dhe çmontimi i normave demokratike, fatkeqësisht nuk mund të ishte më i qëlluar. Në gjithë botën, ne po dëshmojmë një stuhi të çrregullimit që kërcënon vetë themelet e shoqërive demokratike. Edhe ne po përjetojmë rënie serioze demokratike, ngushtim të hapësirës qytetare, praktika dhe taktika joliberale dhe autokratike, efektet e paqëndrueshmërisë gjeopolitike – disa prej të cilave edhe vendi im po kontribuon t’i shkaktojë – dhe fuqinë shtrembëruese të dezinformimit digjital”, tha ai.

Heintz shtoi se Ballkani përballet me tensione të vjetra dhe polarizim të thellë, ndërsa dezinformimi po shtrembëron të vërtetën dhe po gërryen besimin. Ai theksoi se tubime si KPDS janë të rëndësishme, duke theksuar se “demokracia nuk e mbron veten”, por varet nga angazhimi i qytetarëve, gazetarëve, akademikëve dhe politikëbërësve.

“Këtu në Ballkan, erërat globale janë përplasur me tensione të thella, të rrënjosura prej kohësh dhe të pazgjidhura të rajonit, me polarizim të thellë shoqëror dhe politik, dhe me një valë në rritje të dezinformimit që shtrembëron të vërtetën dhe gërryen besimin. Megjithatë, duke u mbledhur sot, ne po afirmojmë diçka thelbësore: se edhe në këtë rend të ri botëror të çrregullt, ekziston ende një rend moral që ia vlen të mbrohet dhe një rend politik që ia vlen të rishpikët”, tha ai.

Në kuadër të konferencës u zhvillua edhe një bisedë një-më-një me temën “A mund të mbijetojë dialogu për normalizimin Kosovë–Serbi në një kontekst të formësuar nga lufta e narrativeve dhe paqartësia?”.

Po ashtu pritet të mbahen disa panele diskutimi:

Paneli 1: Etno-politika e ringarkuar: radikalizimi, siguria dhe e ardhmja rajonale

Paneli 2: Nga brenda dhe nga jashtë: si i formësojnë narrativat e keqdashje Ballkanin Perëndimor

Paneli 3: Pjesëmarrja e OJQ-ve në arkitekturën e ndërtimit të paqes në OKB

Paneli 4: Në trajektor apo të lënë pas: kush nga Ballkani Perëndimor do ta kapë trenin e integrimit në BE 2030. /EO