Shkencëtarët paralajmërojnë: Hëna ka hyrë në një epokë të re

Për mijëra vjet, Hëna frymëzoi tokësorët si trupi qiellor më i ndritshëm në qiellin e natës dhe ishte i paprekshëm deri më 13 shtator 1959, kur anija e parë kozmike, edhe pse pa ekuipazh, sovjetik “Luna 2” u ul në sipërfaqen e saj.

Ai krijoi një krater të madh kur u ul në hapësirën midis Detit të Shiut (Mare Imbrium) dhe Detit të Qetësisë, dhe ai moment shënoi fillimin e ndikimit njerëzor në satelitin e vetëm natyror të Tokës.

Në dekadat që pasuan, ne lamë një gjurmë kaq domethënëse në sipërfaqen e Hënës, saqë shkencëtarët tani besojnë se është koha për të përcaktuar epokën e saj të re gjeologjike, përkatësisht “Antropocenin Hënor”, shkruan CNN.

“Ideja është e ngjashme me diskutimin që po zhvillohet për Antropocenin në Tokë – studimi i ndikimit njerëzor në planetin tonë”, shpjegon udhëheqësi i studimit, Justin Holcomb, një studiues postdoktoral në Universitetin e Kansasit.

“Konsensusi është se në Tokë, Antropoceni filloi në një moment në të kaluarën, por nuk është përcaktuar nëse ka qenë disa qindra mijëra vjet më parë apo në vitet 1950. Në mënyrë të ngjashme, në Hënë, Antropoceni tashmë ka filluar. por ne duam të parandalojmë dëme të mëdha, derisa të mund të masim ndikimin e aktiviteteve njerëzore, të cilat mund të jenë shumë vonë”, shton Holcomb.

Autorët e tekstit të botuar në dhjetor në revistën “Nature Geoscience” deklarojnë se sipërfaqja e Hënës tashmë është ndryshuar nga ndikimi njerëzor dhe se do të jetë edhe më drastike ndërsa kërkimet mbi të intensifikohen.

Një gjurmë njerëzimi

Dashamirët e natyrës dhe vizitorët e parqeve kombëtare janë ndoshta të njohur me konceptin e “të mos lëmë gjurmë”, pra të respektojmë mjedisin natyror dhe të ruajmë natyrën ashtu siç e kanë gjetur.

Dhe ndërsa dashamirët e ndërgjegjshëm të pyjeve dhe maleve përpiqen të mos lënë pas as një copë letre, kërkimi në Hënë lë pas gjithnjë e më shumë mbeturina.

Që nga zbarkimi i “Luna 2”, më shumë se njëqind anije kozmike janë gjetur në sipërfaqen e Hënës dhe kanë lënë gjurmë në shumë vende. Ulja e një anijeje kozmike në një trup qiellor kaq të largët është një ndërmarrje shumë e vështirë dhe kjo mbështetet nga fakti se shumë prej tyre janë rrëzuar, duke lënë pas kratere të rinj.

Midis 1969 dhe 1972, njerëzit gjithashtu vizituan hënën – deri në 12 astronautë, dhe ata gjithashtu lanë pas pajisje shkencore, komponentë të anijes kozmike, flamuj, fotografi dhe madje edhe disa sende personale.

Duke shpallur Antropocenin Hënor, do të bëhej e qartë se Hëna po ndryshon për shkak të aktivitetit njerëzor, siç nuk do të ndryshonte natyrshëm, theksojnë studiuesit, duke kërkuar që t’i kushtohet vëmendje kësaj kur planifikohen misionet e ardhshme.

Një garë e re hapësinore

Misioni indian “Chandrayan 3” arriti një sukses historik vitin e kaluar dhe kështu, së bashku me SHBA-në, Rusinë dhe Japoninë, listës së eksploruesve të Hënës iu shtua edhe një vend tjetër.

Programi “Artemis” (ose “Artemida”) i NASA-s, i cili duhet t’i kthejë njerëzit në sipërfaqen e Hënës, është gjithashtu në përgatitje të plotë.

“Në kontekstin e garës së re hapësinore, në pesëdhjetë vitet e ardhshme peizazhi hënor do të ndryshojë plotësisht. Do të jenë të pranishëm më shumë vende, të cilat do të sjellin sfida të shumta. Qëllimi ynë është të shpërndajmë mitin e statikës hënore dhe të nxjerrim në pah rëndësinë e ndikimi ynë, jo vetëm në të kaluarën, por edhe në të ardhmen. Qëllimi është të fillojmë diskutimet rreth ndikimit tonë në sipërfaqen hënore para se të jetë tepër vonë”, thotë Holcomb. /euronews