FMN-ja reagon për rritjen e pagave

Ekonomia January 16, 2018 - 08:12

Shefi i Fondit Monetar Ndërkombëtar në Kosovë, Ruud Vermeulen, e ka parë me shqetësim vendimin për rritjen e pagave të stafit politik nga kryeministri i Kosovës Ramush Haradinaj, shkruan sot Gazeta 'Zeri'.

Në një intervistë për gazetën “Zëri”, Vermeulen ka thënë se ky vendim mund t’i nxisë apetitet e sektorëve tjerë për rritje pagash, si dhe ky vendim nuk është i paraparë me buxhetin e vitit 2018.

Çdo rritje e pagave, përveç asaj që FMN-ja është pajtuar me Qeverinë e Kosovës, sipas Vermeulen do t’i minonte mundësitë që të këtë rritje të punësimit në sektorët primarë, siç është shëndetësia, arsimi dhe gjyqësori. Në këtë intervistë shefi i FMN-së flet edhe për tendencat në rritje të numrit të veteranëve, për paralajmërimet rreth rritjes së pagës minimale dhe për nënshkrimin e kontratës nga Qeveria për ndërtimin e termocentralit “Kosova e Re”. Po ashtu Vermeulen ka thënë se FMN-ja është e shqetësuar për një rritje kaq të mprehtë të pagës minimale, pasi kjo do të dëmtonte tej mase përpjekjet e vazhdueshme të reformave që synojnë reduktimin e shkallës së lartë të papunësisë dhe të joformalitetit duke dekurajuar punësimin e punëtorëve me profil të ulët dhe të të rinjve, shkrun Zeri.

Zëri: Qeveria nën udhëheqjen e kryeministrit Ramush Haradinaj ka marrë disa vendime për rritjen e numrit të stafit politik në institucionet qendrore, si dhe për rritjen e pagave. Si i shihni këto vendime, a janë ato në përputhje me angazhimet sipas marrëveshjeve të nënshkruara me institucionet financiare ndërkombëtare?

Vermeulen: Sipas mendimit tonë, është e rëndësishme që çdo rritje e re e punësimit dhe e pagave të qëndrojë brenda kufijve të rregullave të reja të pagave. Ky rregull kufizon rritjen në faturën e pagave të sektorit publik, duke e lidhur atë me rritjen nominale të GDP-së. Punësimet e reja, duke përfshirë sektorët e gjyqësorit dhe të shëndetësisë, si dhe një rritje modeste e pagave të parashikuara në buxhetin e vitit 2018 mund të akomodohen brenda kufijve të këtij rregulli. Çdo punësim shtesë ose rritje pagash do të zvogëlojë hapësirën për t’u marrë me prioritete të tjera dhe do të shkaktojë presione nga palët e tjera që të kenë rritjen e pagave të tyre, duke vënë në rrezik rregullin e pagesës së pagave. Tutje, është e rëndësishme të mbahen rritjet e pagave të përmbajtura për të krijuar hapësirë ëpër punësim në sektorët primarë si shëndetësia, arsimi dhe gjyqësori. Për më tepër, ajo do të zvogëlonte presionin nga pagat e sektorit publik në pagat e sektorit privat, të rëndësishëm për rritjen e konkurrencës dhe krijimin e vendeve të punës.

Zëri: Një çështje tjetër problematike është ajo me veteranët e luftës. Aktualisht 36.000 veteranë marrin 6.1 milionë euro në muaj nga buxheti i shtetit, ose 73.5 milionë euro në vit. Nga zgjedhjet e fundit ne kemi parë tendencën që ky numër të rritet për shkak të qëllimeve të fushatës. Cili është pozicioni aktual i FMN-së për çështjen e veteranëve? Si mendoni se Qeveria duhet të veprojë?

Vermeulen: Si më parë, ne ende mendojmë se plotësimi i reformave të pensioneve të veteranëve të luftës në përputhje me ligjin aktual është urgjentisht e nevojshme për t’i sjellë shpenzimet përkatëse në një nivel të qëndrueshëm dhe për të krijuar hapësirë ëpër shpenzime me prioritet më të lartë. E rëndësishmja, kjo përfshin kompletimin e një riklasifikimi të besueshëm të veteranëve të luftës dhe verifikimin e përfituesve. Kjo duhet të bëhet në fillim të vitit 2018 për të siguruar që shpenzimet të qëndrojnë brenda tavaneve të buxhetit.

Zëri: Këshilli Ekonomik Social në mbledhjen e tij të fundit vendosi të rrisë pagën minimale në Kosovë nga 170 në 250 euro. Kjo çështje aktualisht është në duart e Qeverisë. Në të njëjtën kohë, sipas Ligjit të Veteranëve të Luftës, një pension i veteranit nuk duhet të jetë nën pagën minimale. A e konsideroni këtë si barrë për buxhetin, pasi kjo mund të shkaktojë efekte zinxhirore?

Vermeulen: Ne jemi të shqetësuar për një rritje kaq të mprehtë të pagës minimale. Siç kemi deklaruar në fund të misionit të FMN-së, që vizitoi Kosovën në dhjetor, kjo do t’i dëmtonte tej mase përpjekjet e vazhdueshme të reformave që synojnë reduktimin e shkallës së lartë të papunësisë dhe të joformalitetit duke dekurajuar punësimin e punëtorëve me profil të ulët dhe të të rinjve. Kjo mund t'i shtyjë ata në punësim joformal ose për të emigruar. Përveç kësaj, ndërkohë që Ligji i ndryshuar për Veteranët e Luftës nuk e lidh më pensionin e veteranëve të luftës me pagën minimale, ai megjithatë mund të krijojë presione për t’i ngritur pensionet në përputhje me rrethanat. Po të ndodhte kjo do të rriste më tej shpenzimet për pensionet e veteranëve të luftës nga nivelet që Kosova mund t’i keqpërballojë dhe të vijë në koston e shpenzimeve të tjera me prioritet më të lartë. Në këtë sfond, ne rekomandojmë që rritja e pagës minimale të qëndrojë në linjë me mekanizmin e përcaktimit të pagës minimale të bazuar në rregulla, që merr parasysh konkurrencën e Kosovës, ndryshimet në kostot e jetesës dhe zhvillimet në sektorin privat.

Zëri: Së fundmi Qeveria ka nënshkruar kontratë për ndërtimin e termocentralit të ri të Kosovës. A është konsultuar FMN-ja për këtë vendim, si dhe a i pranoni detajet e kontratës, kapacitetin për t'u ndërtuar dhe kushtet e tjera? Në përgjithësi, si e sheh FMN-ja realizimin e këtij projekti?

Vermeulen: Jemi të lumtur të shohim se është përfunduar marrëveshja komerciale për ndërtimin e një termocentrali të ri. Kjo është shumë e vonuar dhe e nevojshme për të përmirësuar besueshmërinë dhe sigurinë e furnizimit të energjisë në Kosovë. Adresimi i kufizimeve dhe i mungesave të furnizimit me energji do të largojë një nga pengesat kyçe për investimet. Së bashku me ndërtimin e vet impiantit, kjo do të japë një impuls të rëndësishëm për ekonominë e Kosovës. Siç u theksua, ne vërejmë se ky është një hap i parë, megjithëse i rëndësishëm, në rrugën për të pasur një termocentral të ri. Një hap i dytë po aq i rëndësishëm është sigurimi i financimit. Me ngushtimin e hapësirës në buxhetin për projekte kapitale do të jetë e rëndësishme që financimi privat të sigurohet siç është planifikuar për të shmangur barrën e buxhetit. Më lejoni të jem i qartë se FMN-ja nuk është drejtpërdrejt e përfshirë në diskutime. Si e tillë, ne nuk kemi njohuri për kushtet e kontratës që janë negociuar midis Qeverisë dhe “Contour Global”-it. Në përgjithësi, ne jemi të mendimit se tarifat e energjisë elektrike duhet të vendosen në nivelet e rikuperimit të kostos dhe subvencionet duhet të minimizohen. Sidoqoftë, nuk kemi diskutuar opsionet e politikave për t’i mbuluar kostot potenciale të mëdha të importeve të energjisë.

Zëri: Vitin e kaluar Qeveria e Kosovës ka përfunduar programin me FMN-në. A ka ndonjë kërkesë nga institucionet vendore për fillimin e programit të ri dhe a do të jetë e mundur kur rekomandimet e FMN-së nuk zbatohen, p.sh. çështja e rritjes së pagave, mosreforma në administratën publike, pagat e veteranëve, etj.

Vermeulen: Ne nuk kemi marrë një kërkesë për një program të ri, por jemi gati t’i ndihmojmë autoritetet e Kosovës në çfarëdo mënyre që mundemi brenda mandatit tonë./ZERI.