Gjëegjëza kineze

Bota September 21, 2017 - 06:44

Steve Bannon, ish i besuari presidencial, ishte sa kurrë më parë aq apokaliptik për Kinën në prag të udhëtimit të tij në Hong Kong.

Njeriu, i cili kishte deklaruar “luftë ekonomike” kundër Kinës në intervistat e mëparshme, i tha një gazetari të “Times”-it: “Njëqind vjet nga tani kjo është ajo që ata do të kujtojnë – atë që kemi bërë për t’u përballur me Kinën drejt rritjes së saj ndaj dominimit botëror”.

Pas mbërritjes, në një fjalim në një konferencë të madhe investitorësh, ai dukej se ishte zbutur pak, duke lavdëruar udhëheqjen e Kinës dhe duke ofruar shpresa se një luftë tregtare mund të shmanget.

Z. Bannon pasqyron një tension bazik të administratës Trump: nëse do të sfidojë Kinën (dhe nëse po, ku dhe kur) ose do të bashkëpunojë me të. Në njërën anë, ka një pakënaqësi të madhe ndaj Pekinit, që Bannon ndan, midis atyre që besojnë se Kina ka rritur ekonominë e saj në kurriz të klasave të punës dhe të mesme. (Fokusi i fjalimit të tij ishte udhëzues: “Nacionalizmi ekonomik amerikan e revolta populiste dhe Azia”, të tre të ndërthura në mendjen e tij).

Dhe pastaj ka nga ata që besojnë se pa ndihmën e Kinës nuk mund të ketë reagim serioz për Korenë e Veriut (e cila lëshoi një raketë tjetër pranë Japonisë javën e kaluar), nuk ka stabilitet të qëndrueshëm në Detin e Kinës Jugore dhe në rajonin më të gjerë, transmeton "Zeri.info".

Por kjo është e vërtetë: Për një të ardhme të parashikueshme, asnjë marrëdhënie nuk është më e rëndësishme sesa ajo ndërmjet këtyre dy kombeve. Së bashku ata kanë një popullsi të kombinuar prej më shumë se 1.7 miliard njerëzish. Ekonomitë e tyre tejkalojnë të gjithë të tjerat, ata të dy kanë armë bërthamore, ata të dy kanë fuqi vetoje në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Orekset dhe ambiciet e tyre formojnë globin: Së bashku ata mund të bëjnë një botë më paqësore. Si kundërshtarë ata mund të bëjnë një rrëmujë totale. Në njëfarë mase, presidenti Trump duket se e kupton gjithë këtë. Ai u angazhua herët me presidentin Xi Jinping, në vendpushimin e tij Mar-a-Lago dhe ka kërkuar të konsultohet rregullisht me udhëheqësin kinez, duke përfshirë një shkëmbim të kohëve të fundit që presidenti e përshkroi si një “telefonatë shumë të fuqishme”.

Megjithatë, ai nuk ka arritur të artikulojë një strategji koherente drejt Kinës ose të arrijë përparim të konsiderueshëm në shumë çështje të rëndësishme. Ai duket gjithashtu që po grumbullon të gjitha çështjet lidhur me Kinën në një top të madh, të rrezikshëm – tregtinë, tarifat, Korenë e Veriut – në vend që të merret me to veç e veç dhe kjo ka shtuar më shumë ndërlikime. Përveç kësaj, administrata ka qenë e ngadaltë për të marrë ekspertë rreth Kinës në postet e larta në Shtëpinë e Bardhë dhe në Departamentin e Shtetit. Për mirë apo keq, Z. Bannon ishte një person me ndikim te z. Trump që kishte një interes të madh te Kina. Tani nuk ka asnjë person të lartë me lidhje të ngushta me presidentin për të mbikëqyrur politikën ndaj Kinës, gjë që e bën të vështirë për të nxitur një politikë të qëndrueshme ose për sjell reflektim në udhëheqjen amerikane.

Ndryshe nga impulsiviteti i zotit Trump dhe përkushtimi i tij për një agjendë amerikane të izolacionizmit dhe proteksionizmit, zoti Xi projekton një dorë të qëndrueshme përpara gjërsa përpiqet të riformësojë rendin ekonomik dhe politik global dhe t’i tërheqë kombet në orbitën e Pekinit.

Tregtia kineze është pa dyshim një joshës i madh për shumë vende. Pra, është premtimi i zotit Xi, ndonëse donkishotesk, të një investimi prej 1 trilion dollarësh në iniciativën “One Belt One Road”, një iniciativë e një rrjeti ambicioz rrugësh tregtare dhe projektesh zhvillimi – rrugë, porte, tubacione dhe nga Kina deri në Afrikë dhe Evropë – që gjithashtu duket të ketë tërhequr admirimin e zotit Bannon. Duke punuar gjatë në heshtje nën hijen e Rusisë në Kombet e Bashkuara, kinezët gjithashtu po flasin më me forcë dhe angazhohen më shumë në rajone të shumëfishta, një trend që është përshpejtuar nën z. Trump.

Ndërkohë zoti Trump, ndryshe nga paraardhësi i tij, Barak Obama, i cili punoi për të zgjeruar ndikimin amerikan në Azi, ka dorëzuar një terren të rëndësishëm Kinës, sidomos duke u tërhequr nga Partneriteti Trans-Pacifik i 12 vendeve dhe duke i lejuar Pekinit një hapje për të vendosur rregullat tregtare në rajon. Presidenti amerikan do të ndajë skenën botërore me zotin Xi për herë të parë këtë javë, kur të dy burrat do të drejtohen në Asamblenë e Përgjithshme vjetore të Kombeve të Bashkuara.

A mund të ketë bashkëpunim të fuqishëm?

Në vitin 2005, kur presidenti George W. Bush ishte në detyrë, Robert Zoellick, atëherë një zëvendëssekretar i Shtetit, inkurajoi Kinën të bëhej një “palë e interesuar e përgjegjshme” dhe të ndihmonte në forcimin e sistemit perëndimor të hartuar nga Perëndimi nga i cili përfitoi. Megjithatë, sot zyrtarë të tjerë dhe ekspertë po e vendosin Kinën në kategorinë e kundërshtarëve, ose duke u detyruar për ta bërë këtë, edhe për shkak të vendimit të Pekinit për t’i zgjeruar aftësitë e saj ushtarake dhe për ta projektuar atë më tej në Detin e Kinës Jugore.

Ekziston një model për bashkëpunim dhe gjersa përfshin një çështje në të cilën zoti Trump nuk ka interes, kjo siguron një përshpejtim të çështjeve. Çështja është ndryshimi i klimës. Një kombinim i negociatave të ashpra nga sekretari i Shtetit John Kerry dhe Shtëpia e Bardhë e Obamas, plus problemet e rënda të ndotjes së ajrit të vet Kinës solli Pekinin në tavolinë për nënshkrimin e Marrëveshjes së Parisit dhe për të bërë një angazhim më të madh për t’i stabilizuar emetimet e gazrave serrë. Diplomacia e vetinteresit dhe të pritjes: një kombinim që mund të funksionojë në të mirë të të gjithë botës. /ZËRI/