Qeveria 'Haradinaj' nuk do të ketë jetëgjatësi

Aktuale August 01, 2017 - 08:15

Nezir Kraki, ligjërues i politikave të BE-së në Paris, gjatë një interviste për gazetën “Zëri” ka deklaruar se një Qeveri me shumicë të thjeshtë prej 61 deputetësh nuk shkon aspak në interes të shtetit dhe kjo për dy arsye: e para, kjo Qeveri nuk pritet të ketë jetëgjatësi për shkak edhe të varjes nga Lista Serbe dhe e dyta ia pamundëson kryeministrit të ardhshëm të kryejë projekte të mëdha në interes të vendit

Për Kosovën në këto momente do të ishte shumë më e mirë një Qeveri me shumicë shqiptare e krijuar nga LVV-ja dhe LAA-ja sesa një Qeveri me 61 deputetë dhe e varur nga Lista Serbe.

Kështu ka thënë në një intervistë dhënë gazetës “Zëri” ligjëruesi i politikave të BE-së në Paris Nezir Kraki. Sipas Krakit, një Qeveri me shumicë të thjeshtë prej 61 deputetësh nuk shkon aspak në interes të shtetit dhe kjo për dy arsye: e para, kjo Qeveri nuk pritet të ketë jetëgjatësi për shkak edhe të varjes nga Lista Serbe dhe e dyta, ia pamundëson kryeministrit të ardhshëm të kryejë projekte të mëdha në interes të vendit.

Ai ka shtuar se do të ishte anormale që fati i institucioneve të shtetit të varet nga një grup i deputetëve serbë, të cilët dihet qartazi çfarë qëllimesh kanë dhe prej kujt dirigjohen.

Më tutje gjatë intervistës Kraki ka thënë se nëse koalicioni PAN dështon në formimin e Qeverisë, presidenti është i detyruar me Kushtetutë që herën e dytë mandatarin t’ia kalojë lëvizjes “Vetëvendosje”.

Në këtë intervistë ligjëruesi i politikave të BE-së në Paris ka folur edhe për dialogun Kosovë-Serbi, për liberalizimin e vizave, për ratifikimin e Marrëveshjes së Demarkacionit, etj.

Zëri: Z. Kraki, të enjten mbahet seanca plenare e Kuvendit të Kosovës, në të cilën pritet të zgjidhet kryeparlamentari dhe kryeministri i ri. Duke marrë për bazë polarizimet partiake a besoni se koalicioni PAN i ka siguruar numrat e nevojshëm në Kuvend?

Kraki: Nuk besoj që numrat për të cilët pretendohet se janë siguruar ekzistojnë realisht. Edhe pse në politikë gjërat lëvizin deri në sekondën e fundit, pra edhe nëse ka pasur premtime nga disa individë apo pazare mund të lëvizin gjërat. Për më tepër kemi parë që edhe në kuadër të koalicionit PAN edhe brendapërbrenda ka pasur disa deputetë që kanë shprehur skepticizëm sa i përket kandidaturës së Ramush Haradinajt për kryeministër. Unë nuk pres që ky proces të përfundojë menjëherë, ndoshta do të arrijë t’i ketë numrat, por jo aq shpejt.

Zëri: Koalicioni PAN me minoritetet nuk i ka votat e nevojshme për ta formuar Qeverinë. Atyre u duhen edhe disa vota nga grupet e tjera parlamentare. Si e shihni “kontrabandimin” e deputetëve në këtë fazë të formimit të institucioneve të reja qendrore?

Kraki: Mënyra sesi po tentohet të krijohet Qeveria sipas meje është e padobishme për interesin e Kosovës edhe për vetë interesin e partive politike që janë të përfshira në këtë rrëmujë post-zgjedhore. Nuk i konvenon as Kosovës e as partive që të ketë Qeveri të varur nga 61-shi, që në këtë rast do të vinte nga pakica serbe. Shumica e deputetëve të pakicës serbe e dimë kush janë dhe çfarë qasje kanë ata për institucionet e Kosovës dhe vendin tonë në përgjithësi, kështu që e shoh totalisht anormale një Qeveri, e cila do të krijohej me kombinacione të tilla sepse as nuk do të kishte jetëgjatësi që do t’ia mundësonte kryeministrit të ardhshëm të kryejë projekte të mëdha në interes të vendit dhe as nuk do ta kthente besimin e qytetarëve në institucionet e vendit.

Zëri: Edhe nëse i sigurojnë 61 vota në Kuvend, Qeveria e re do të jetë e varur nga votat e Listës Serbe. Sa stabile do të jetë ajo, e cila do të varej nga Beogradi?

Kraki: Logjikisht si pasojë e këtyre kombinimeve do të ishte edhe ndikimi i shtuar sepse ndikimi i Beogradit tashmë është zyrtarizuar në këto vitet e fundit dhe ka arritur të rikthehet në Kosovë me dokumente, kështu që çdo shtim i peshës, i influencës politike të Listës Serbe në Prishtinë është baras me shtimin e influencës së Beogradit në Kosovë. S’ka absolutisht asnjë lexim tjetër të mundshëm. Normal që edhe serbët, nëse janë pjesë e Qeverisë së ardhshme, do të kenë kërkesa nëse janë faktorë kyç, prej të cilit varet krijimi i Qeverisë atëherë kam frikë se kërkesat e tyre do të jenë shumë më të mëdha nga ato që ishin deri më tash.

Të aplikohet modeli i Maqedonisë!

Zëri: Nëse ky koalicion fitues nuk i siguron votat në Kuvend a do të duhej presidenti Thaçi t’ia kalojë mandatin partisë së dytë fituese?

Kraki: E kemi rastin më të freskët në Maqedoni ku është një sistem pak a shumë i njëjtë politik. Partia fituese nuk arriti ta krijojë shumicën për krijim qeverie dhe presidenti u obligua në bazë të Kushtetutës ta mandatojë partinë e dytë, e cila e dëshmoi që e kishte shumicën për të krijuar qeveri. Në Kosovë do të duhej të ishte saktësisht i njëjti funksionim. Fatkeqësisht, më 2014-n ne e kemi tash në jurispodencë këtu vendimin që unë e quaj haptazi skandaloz të Gjykatës Kushtetuese, atëherë e cila me vendim gjykate i ka paracaktuar rregullat e lojës paralele me Kushtetutën përballë Kushtetutës deri në pikën sa e ka përcaktuar edhe kryetarin e Kuvendit dhe postet janë gati të parapërcaktuara, kështu që vendimi i Gjykatës atëherë e ka mjegulluar pak më shumë sesa që ishte Kushtetuta. Mund të ndodhë që z. Thaçi t’ia besojë tentativën e dytë koalicionit tjetër, në këtë rast LVV-së dhe koalicionit që do të krijohet, sepse duhet të dëshmohet që janë 61, por mund të ndodhë edhe që ai të vendosë për përsëritje të zgjedhjeve.

PAN-i mund të shpërbëhet

Zëri: Nëse presidenti ia jep mundësinë partisë së dytë fituese, që në këtë rast është LVV-ja, a mendoni se do të arrijë ta formojë Qeverinë?

Kraki: Po nëse LVV-ja dhe LDK-ja me partitë tjera, AKR-në dhe me Alternativën, bien dakord sipas llogarive bazike ata tashmë i kanë 61 ulëse, kur i shtojnë edhe ulëset e pakicës joserbe shkohet në 72 edhe serbët shkohet te numri 81. Një Qeveri e tillë nuk do të varej ekskluzivisht nga pakicat e gati aspak nga pakica serbe. Për këtë arsye unë një Qeveri të tillë pa paragjykuar se kush do të futej me LVV-në, se mund të ketë edhe prishje të koalicionit PAN, pra nëse ndodh Qeveria përballë mund të ketë edhe ikje të Nismës ndoshta drejt ish-opozitës dhe unë jam i mendimit që një format i tillë do t’i duhej më shumë Kosovës dhe do t’ia mundësonte Qeverisë së ardhshme të marrë vendime. Nuk mund të marrë vendime të mëdha pa legjitimitet sepse fundja legjitimja mbetet gjithmonë më demokratike sesa legalja. Sot legjitimitet pas zgjedhjeve e dimë kush ka dhe kush jo dhe nëse Qeveria krijohet legjitimisht do të ishte Qeveri e dobishme. Sidomos duhet të evitohet me çdo kusht varësia direkte nga Lista Serbe apo nga Beogradi. 

Jo qeverisë gjithëpërfshirëse

Zëri: Sfida të mëdha e presin Qeverinë e re: Gjykata Speciale, demarkacioni me Malin e Zi, Asociacioni. A do të duhej në këtë fazë Kosova ta kishte një qeveri gjithëpërfshirëse?

Kraki: Jo. Mendoj që qeveria gjithëpërfshirëse nuk kryen punë. Është kjo bindje personale imja. Në rastin e Kosovës pjesë e kësaj qeverie gjithëpërfshirëse janë aq të ndryshme njëra nga tjetra dhe kanë aq shumë lexime të ndryshme karshi Demarkacionit, Asociacionit, Gjykatës Speciale, saqë do të kishte mendime totalisht të ndryshme në një formulë mikse, e cila do të bllokohej përbrenda sipas meje. Bashkimi i LVV-së me LDK-në, PDK-në e AAK-në në një Qeveri nuk do ta zbuste qëndrimin e LVV-së ndaj Asociacionit apo Demarkacionit dhe as PDK-së e të tjerët nuk do të aderonin në pikëpamjen e “Vetëvendosjes”. Këto çështje mund të mbyllen edhe pa qeveri gjithëpërfshirëse me një qeveri legjitime, jo qeveri me takticizma.

Demarkacioni, kusht i qëllimshëm për shtrëngime politike

Zëri: A mendoni se Qeveria e re do t’i plotësojë kushtet për liberalizimin e vizave me BE-në kur dihet se z. Haradinaj është një kundërshtues i madh i Demarkacionit me Malin e Zi?

Kraki: Fatkeqësisht liberalizimi i vizave në opinion ka marrë shumë jehonë. Në fakt dështimi i shtetit në këto vite të pasluftës ka krijuar individë të pashpresë dhe shpresa e vetme fatkeqësisht në Kosovë është ikja. Tash ikja po mendohet të realizohet përmes një vize. Realisht liberalizimi i vizave nuk pritet të ketë ndonjë ndikim në ekonominë e Kosovës apo në zhvillimin socio-politik këtu, veçse është një padrejtësi që na bëhet, një izolim i qëllimshëm për shtrëngime politike. Demarkacioni si kusht për liberalizim të vizave nuk e ka absolutisht asnjë kuptim dhe në asnjë përvojë të BE-së, asnjë person në Komisionin Evropian nuk është sot në gjendje ta sqarojë pse një vijë kufitare. Sot brenda BE-së ka ende shtete me kufi të padefinuar. Liberalizimi i vizave ka ndodhur me Gjeorgjinë e Ukrainën dhe të dyja këto shtete nuk e kontrollojnë as 30% të territorit të tyre. Unë mendoj që Demarkacioni si kusht për liberalizim ka ndodhur pasi i është kujtuar dikujt në diskutimet teknike në Bruksel si mjet shtrëngues. Pra kosovarët presin me çdo kusht liberalizimin e vizave, kjo ka vlerë për ta, hajde ta marrim këtë gjë që ka vlerë për ta e ta përdorim si mjet shtrëngues politik vetëm për t’u kaluar disa gjëra në mënyrë më të butë. Unë mendoj që nuk ka asnjë kuptim. Edhe nëse bëhet demarkacioni, vizat nuk do të liberalizohen fatkeqësisht, sepse kushti kryesor është luftimi i korrupsionit. Për liberalizim nuk vendos askush, vendosin ministrat e Brendshëm të shteteve anëtare. Ata marrin mendimin e qeverisë së tyre për Kosovën kush kë ta votojë në Bruksel.

Zëri: Si mendoni që do të jetë situata nëse z. Haradinaj bëhet kryeministër, duke e ditur qëndrimin e tij për Demarkacionin?

Kraki: Mendoj që secili lider këtu mund ta zgjidhë Demarkacionin, sepse kjo është temë e paqenë. Vetëm Kosova mendon që ka problem me kufirin me Malin e Zi, kjo e fundit nuk e ka këtë mendim, sepse për ta kufiri është i definuar. Ata u futën edhe në NATO tash, gjithashtu janë hapur disa kapituj të bisedimeve për integrim në BE. Kur ka problem me kufij duhet të jenë dy palë në kontest, nuk mund të dënohet vetëm njëra palë sepse kufiri është i përbashkët dhe nuk ka zonë neutrale aty. Nëse për Kosovën nuk është në rregull, nuk duhet të jetë as për Malin e Zi sikurse nuk është në rregull mes Serbisë e Kroacisë (edhe pse Kroacia është në BE). As Spanja me Mbretërinë e Bashkuar s’i kanë raportet e sqaruara shkaku i Gjibraltarit, kemi edhe shumë raste të tjera. Këtu faji i kufijve s’është aspak, fajin e kanë qeveritarët tanë që kanë shkuar në Bruksel të papërgatitur dhe që në dështimet e tyre funksionarët e BE-së kanë gjetur hapësirë të fusin kushte shtrënguese. Çështje e rëndë mbetet veriu dhe Asociacioni i Komunave Serbe e jo Demarkacioni.

Përmes dialogut Serbia “hyri” sërish në Kosovë

Zëri: Si e shihni fazën e re të zhvillimit të dialogut me Serbinë dhe si e shihni kalimin e dialogut në nivel presidentësh? A mund të jetë kjo faza e fundit e zhvillimit të dialogut?

Kraki: Kalimi i dialogut në nivel presidentësh është gabim sipas meje. Ka nevojë për bisedime, por presidenti i Kosovës nuk e ka të njëjtën peshë me presidentin e Serbisë. Presidenti i Kosovës ka rol protokollar, ceremonial, ndërsa ai i Serbisë ka tjetër legjitimitet. Ai mund të bisedojë, ai mund t’i përfaqësojë hallet e qytetarëve të Serbisë. Ndërsa presidenti i Kosovës është president i Parlamentit e jo i popullit. Çështjet e Kosovës dhe të Serbisë janë çështje të terrenit. Nuk ka një president që i zgjidh çështjet e terrenit. Asnjë marrëveshje deri më tani nuk ka shkuar deri në fund. S’kemi asnjë fryt të prekshëm. Flitet për union doganor dhe shumë gjëra të tjera e në anën tjetër nuk e njohin as vulën e Doganës së Kosovës, as dokumentacionet. Janë gjëra që duhet të diskutohen me ekspertë të fushave dhe jo presidenti i Kosovës me atë të Serbisë.

Zëri: Pra po thoni që dialogu me Serbinë ka qenë pa rezultate?

Kraki: Ka qenë pjesërisht, ka shërbyer si zhbllokim i disa raporteve. Kryesisht ka shërbyer si zhbllokim i Serbisë drejt BE-së. Çdo udhëtim i funksionarëve të Serbisë drejt Brukselit i ka avancuar serbët drejt integrimit. Kosova MSA-në e ka nënshkruar, që është gjë e mirë, por është një MSA e prerë për Kosovën. Pesë shtetet që s’e kanë njohur Kosovën janë bindur se edhe pa njohjen e tyre Kosova mund të udhëtojë drejt BE-së në mënyrë kreative me fusnota, me sqarime shtesë. Në momentin që ata binden se mund të shkohet edhe kështu s’kanë interes as ta njohin. Kosova nuk ka përfituar gati asgjë. Ndërsa Serbia e ka hapur dhe ka mbyllur kapitullin për edukimin dhe shkencën dhe tash e tutje Serbia ka qasje për fondin në buxhetin e BE-së për të gjitha bursat e studentëve. Studentët serbë tash kanë qasje njëjtë si francezët, si gjermanët...

Zëri: Si i keni parë deklaratat e fundit të presidentit serb Aleksandar Vuçiq?

Kraki: Vuçiq e ka kuptuar. Shumica e serbëve e kanë kuptuar se përralla që e kanë besuar tash e sa vite nuk është më interesante. Mirë që ka filluar të ndërrojë qëndrim, por me këtë qëndrim të zbutur ai pretendon të shkojë edhe më larg - në rikthimin në Kosovë. Ai do zyrtarisht ta pranojë që Kosova nuk është më Serbi, por do ta gjejë mënyrën sesi Serbia të jetë në Kosovë, që fatkeqësisht tashmë është. Tani rreziku është që konstruktiviteti i tij të shpërblehet me një prezencë të shtuar të Serbisë në Kosovë, përmes Asociacionit, lidhjeve tjera si rryma, telefonia, tabelat e veturave, hyrjet telefonike... Serbia ka humbur Kosovën definitivisht më ’99-n, por me një strategji ka arritur të rikthehet në Kosovë në mënyrë të butë që të rimarrë diçka, të cilën e kishte humbur 100%.

Zëri: A do të ndikojë Gjykata Speciale në përshpejtimin e formimit të  institucioneve në vend?

Kraki: Jo, unë nuk pres asgjë nga Gjykata Speciale. Po të kishte qenë synim për dobi ajo Gjykatë do të ishte krijuar shumë vite më herët ose të paktën kur është lajmëruar. Kosova ka nevojë për drejtësi ekonomike, për luftim të korrupsionit dhe shtet të së drejtës, Kosova nuk ka nevojë për dënime për krime të supozuara, kjo nuk i ndihmon Kosovës. Nuk e mbështes idenë që një gjykatës holandez apo çfarëdo qoftë i betuar për ta mbrojtur kushtetutën e tij dhe të vërë drejtësi në shtetin e tij papritur të vijë këtu dhe ta shpëtojë Kosovën. Gjykatën Speciale e shoh si institucion koti që s’do çojë ujë në asnjë mulli. Edhe nëse ndalen personat për të cilët flitet nuk do të ketë drejtësi dhe as efekt pozitiv sepse flitet për të njëjtët personazhe me të cilët aleatët, Brukseli, ambasadat kanë bashkëpunuar dhe bashkëpunojnë nga ’99-a, kështu që ata janë dhe do të vazhdojnë të jenë faktorë.